Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (17.03. - 24.03.) Odcinek 10 Rok 4
Nierówność zdrowotna; Energia atomowa; Większa autonomia szkół
Od redakcji
Sytuacja w Danii
„Ryzyko śmierci przed ukończeniem 75. roku życia jest na przykład sześciokrotnie wyższe w Rødbyhavn na wyspie Lolland niż w Gentofte na północ od Kopenhagi” – badacze z Uniwersytetu w Aarhus.
Opublikowana przez Uniwersytet w Aarhus mapa dotycząca ryzyka przedwczesnej śmierci ponownie ożywiła debatę na temat nierówności zdrowotnych w Danii. Niestety, miasto, które zostało przez Ciebie wybrane jako miejsce zamieszkania, może mieć wpływ na długość Twojego życia. Sprawdź swoją sytuację tutaj. Jednym z czynników, który może mieć wpływ na długość życia, są dochody. Jeśli masz wyższe dochody, możesz spodziewać się, że będziesz żyć 10 lat dłużej niż osoba o niższych dochodach.
Jednym ze sposobów zmniejszenia nierówności w zakresie zdrowia jest zapewnienie zróżnicowanego wsparcia publicznego na usługi zdrowotne. Obszary o wysokim ryzyku przedwczesnej śmierci powinny otrzymać dodatkowe wsparcie medyczne, więcej pieniędzy dla lekarzy i personelu medycznego. Lekarz rodzinny otrzymuje 155 DKK za konsultację, niezależnie od tego, czy trwa ona 10-15 minut, czy godzinę. Pomysł jest taki, aby za każdą konsultację przyznawać wyższe kwoty, w zależności od poświęconego czasu i obsługiwanego obszaru.
Alternatywnie, można zainspirować się norweską ustawą o zdrowiu publicznym. Norweska ustawa o zdrowiu publicznym zobowiązuje gminy do tworzenia szczegółowego przeglądu stanu zdrowia populacji co dwa lata i w oparciu o ten przegląd, tworzenia planu działania w celu poprawy sytuacji. W norweskich gminach można znaleźć koordynatorów ds. zdrowia publicznego, których jedynym celem jest zapewnienie zdrowszego społeczeństwa. Kilka partii politycznych w Danii (SF, Alternativet, Radikale Venstre, Enhedslisten) jest gotowych poprzeć podobne prawo, podczas gdy partia DF jest temu przeciwna.
Z kolei jeśli chodzi o pozytywne aspekty, zbliża się przerwa wielkanocna i nie powinieneś przegapić okazji, by sprawić coś samemu sobie. Podróżuj, zrelaksuj się, zajmij się ogrodnictwem, poświęć więcej uwagi zapomnianemu hobby, spotkaj się ze starszymi przyjaciółmi lub poznaj nowych, a nawet przeczytaj książkę, która czeka na twojej szafce. Planujemy zrobić to samo, co oznacza, że kolejny tygodnik ukaże się 7 kwietnia.
Dla naszej publiczności w Kopenhadze i okolicach zaraz po przerwie zapraszamy na dwa niesamowite wydarzenia. Najpierw, 4 kwietnia odbędzie się debata w języku angielskim na temat swobody przemieszczania się, a następnie 6 kwietnia odbędzie się brunch (bezpłatny; liczba miejsc ograniczona). W kwietniu i maju będziemy kontynuować cykl brunchów w innych miastach.
Dziękujemy za czytanie „Danii na Tacy”!
Słowo tygodnia
Rådmand = Radny. Polityczny lider w większych miastach. Na przykład, gmina Aalborg ma sześciu radnych. Burmistrz i radni to jedyni pełnoetatowi politycy w tym mieście. Są wybierani spośród członków Rady Miejskiej drogą negocjacji międzypartyjnych.
Quiz
Duńska polityka
Tygodniowy przegląd
Rząd utracił większość parlamentarną po tym, jak jeden z członków Venstre (liberałów) przeszedł do DD (populistycznych nacjonalistów). Oznacza to, że rząd nie jest w stanie przegłosować ustaw bez poparcia ze strony parlamentarzystów reprezentujących Grenlandię i Wyspy Owcze. Do tej pory jednak wszystkie ustawy zostały przyjęte przy wsparciu opozycji.
Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło program pilotażowy, w którym "odwrócone opaski na kostkę" mają chronić ofiary przemocy. Pomysł zapożyczony jest od Norwegii. Opaska ma powiadamiać policję, jeśli sprawca przemocy zbliży się zbytnio do miejsca zamieszkania ofiary.
W Danii rodzi się coraz mniej dzieci, co wywołało w tym tygodniu poważną debatę polityczną. Moderaterne (liberałowie społeczni) i DF (konserwatywni nacjonaliści) nawołują populację do decydowania się na potomstwo. DF chce nawet zaproponować odliczenia podatkowe do 180 000 DKK rocznie jeśli posiadasz trójkę lub więcej dzieci. Socialdemokratiet (Socjaldemokraci) wspierają gwarancję terapii bezpłodności dla osób niezamierzenie bezdzietnych.
Kolejnym często pojawiającym się w dyskusjach tematem jest kwestia obowiązkowego poboru kobiet do wojska. Jak wspomnieliśmy w zeszłym tygodniu, Liberal Alliance (Libertarianie) i DD (Populistyczni Nacjonaliści) chcą zablokować propozycję twierdząc, że prawie żadne kobiety zgłaszające się dobrowolnie na służbę nie pozostają w armii po zakończeniu szkolenia. Jednakże, nowe statystyki zebrane przez Ministerstwo Obrony Narodowej wskazują na to, że 20% kobiet pozostaje w armii po szkoleniu.
W serii: dziwaczne propozycje prawne tygodnia, przedstawiamy pomysł Inger Støjberg, przewodniczącej DD. Zaproponowała ona, żeby uzyskanie duńskiego obywatelstwa było zależne od podpisania deklaracji, w której potwierdzasz prawo do istnienia państwa Izrael.
W powiększeniu
Reforma szkolnictwa publicznego: Trzy słowa-klucze definiują 33 inicjatywy reformatorskie - wolność, immersja i jakość. Szkoły publiczne otrzymały większą autonomię (na przykład mogą zdecydować o skróceniu dni nauki, wykorzystaniu dodatkowych godzin, czy w klasie powinien być jeden, czy dwóch nauczycieli, czy chcą wystawiać oceny poniżej szóstej klasy, i tak dalej) i więcej wolności w kwestii programu nauczania. Liczba wymaganych do spełnienia punktów rozwoju ucznia została zmniejszona z 4 000 do 215. Dodatkowo szkoły otrzymają:
500 milionów DKK na wsparcie 10% uczniów najgorzej radzących sobie z duńskim i matematyką
540 milionów DKK na podręczniki i pomoce szkolne, jako że planowane jest wycofywanie się z korzystania z ekranów w czasie lekcji
2.6 miliardów DKK na ulepszenie klas, aby zachęcały do zabawy i ruchu
Zmniejszenie ilości egzaminów (z ośmiu do sześciu)
Każdy uczeń będzie musiał przejść pięć dni obowiązkowej praktyki zawodowej
Umiejętność obsługiwania nowych technologii będzie zintegrowane z każdym przedmiotem szkolnym.
Debata na temat atomu w Danii: Światowi liderzy zebrali się w tym tygodniu w Brukseli, aby przedyskutować jak można zwiększyć trzykrotnie produkcję energii za pomocą atomu. Szwecja, Finlandia, Polska i Francja są tymi z krajów Unii, które zdecydowały się na ten krok po szczycie COP28 w Dubaju. W Danii natomiast, klasa polityczna jest rozdarta.
55% mieszkańców Danii popiera pomysł korzystania z energii nuklearnej.
Socialdemokratiet preferuje, aby Dania skupiła się na odnawialnych źródłach energii, jako że jest to krajowa specjalizacja.
DF i Liberal Alliance popierają energię atomową i chcieliby wprowadzić ją najszybciej, jak to możliwe.
Radikale Venstre i Venstre przyznają, że atom jest niezbędny w miksie energetycznym. Jednakże, wprowadzenie zajęłoby Danii zbyt długo (15-17 lat), więc powinniśmy skupić się na energii słonecznej i wiatrowej.
Duńska gospodarka
Negatywne zaufanie konsumentów do gospodarki: Konsumenci uważają, że sytuacja gospodarcza Danii i ich rodzin jest gorsza niż rok temu. Jednocześnie uważają, że rzekomy spadek gospodarczy będzie się utrzymywał w kolejnych latach. W rezultacie wstrzymali się z zakupem dużych dóbr konsumpcyjnych.
Krajowa konsumpcja materiałów na osobę wzrosła o 14% od 2013 roku: Krajowa konsumpcja materiałów (DMC) odnosi się do ilości materiałów (pod względem wagi) zużytych w gospodarce, tj. materiałów wydobywanych lub pozyskiwanych w kraju plus materiały i produkty importowane minus materiały i produkty eksportowane. Kontynuowany wzrost konsumpcji materiałów wskazuje na negatywny rozwój w odniesieniu do globalnych celów zrównoważonego rozwoju ONZ.
Spodziewane są niższe ceny żywności w ciągu najbliższych trzech miesięcy, według co drugiej firmy spożywczej w Danii. Ceny żywności już spadły średnio o 3,6% w porównaniu z letnim szczytem cen z 2023 roku. Jednak są one nadal o 20% droższe niż dwa lata temu.
Duńczycy masowo inwestują w akcje firm z branży obronnej: Olej, tytoń i broń od dawna uważane są za "sektor non grata" dla prywatnych i publicznych inwestycji. Jednak przemysł zbrojeniowy powoli pozbywa się złej reputacji. Bank Saxo, Nordea i Jyske Bank ogłosiły, że liczba ich klientów chcących kupować akcje firm z branży obronnej wzrosła ponad dwukrotnie w ciągu ostatniego roku.
W Danske Banku Rheinmetall jest drugim najczęściej kupowanym zagranicznym udziałem na równi z amerykańskim gigantem technologicznym Microsoft.
Może być trochę za późno, aby przyłączyć się do zabawy, ponieważ ceny akcji w branży obronnej już znacząco wzrosły.
W 2023 roku zgłoszono 226 przypadków nieupoważnionej pracy: Duńska Agencja Bezpieczeństwa (Sikkerhedsstyrelsen) zachęca ludzi do sprawdzenia, czy rzemieślnik zatrudniony przez firmę ma upoważnienie do wykonywania prac elektrycznych, hydraulicznych, kanalizacyjnych lub gazowych. Możesz to sprawdzić tutaj, ponieważ jest to twoja odpowiedzialność, aby upewnić się, że mają upoważnienie. Nieupoważnioną pracę można zgłosić tutaj.
Kącik przedsiębiorcy
Szansa dla właścicieli i liderów małych i średnich firm: DANITACOM (Włoska Izba Handlowa w Danii) zaprasza do udziału w bezpłatnym szkoleniu w Rotterdamie (w Holandii) od 8 do 12 kwietnia. Podróż i zakwaterowanie są zapewnione. Zarejestruj się tutaj, tak szybko jak to możliwe.
AMIS poszukuje fotografa eventowego na 6 kwietnia (godzina 10:00) w Kopenhadze. Budżet - 1 000 DKK. Jeśli jesteś zainteresowany, skontaktuj się z Pauline pod adresem amis.aalborg@gmail.com.
Instytut Rozwoju Aalborg poszukuje sprzedawcy jedzenia ulicznego oraz właściciela kawiarni, którzy chcieliby podzielić się swoimi doświadczeniami w projekcie dla uchodźców z Ukrainy. Jeśli jesteś zainteresowany, wyślij wiadomość na adres info@aalborgid.com.
AMIS poszukuje praktykanta na miesiąc (virksomhedpraktik) od 8 kwietnia. Głównym zadaniem będzie organizacja dużego wydarzenia 9 maja (Dzień Europy) w Aalborgu. Jeśli jesteś zainteresowany, wyślij wiadomość na adres amis.aalborg@gmail.com.
My również poszukujemy praktykanta na miesiąc (virksomhedpraktik) od 8 kwietnia. Głównym wymaganiem jest, aby praktykant mówił po polsku, ponieważ głównym zadaniem będzie wsparcie polskojęzycznej “Danii na Tacy”. Zainteresowanych prosimy o kontakt mailowy: lastweekdk@gmail.com.
Życie codzienne w Danii
Wgląd w duński styl życia
Wesołego niemalże Alleluja! Choć świętowanie odbędzie się w niedzielę 31-ego marca, Dania będzie cieszyć się przedłużonym weekendem od czwartku do poniedziałku.
Jeśli interesujesz się sztuką i rękodziełem to doskonały moment, by wyciągnąć nożyczki i zanurzyć się w duńskich tradycjach. Spróbuj swoich sił w tworzeniu gækkebrev - czyli "listu śnieżynki"! Zacznij od złożenia kawałka papieru i wycięcia na nim wymyślnych kształtów. Następnie napisz mały wierszyk na środku i podpisz anonimowo, z ilością kropek odpowiadającą liczbie liter w twoim imieniu. Twoi przyjaciele i rodzina będą musieli zgadnąć, od kogo jest list, a jeśli im się to uda, będziesz winien im jajko.
Duńczycy są wielkimi fanami długich świątecznych posiłków, i ta okazja nie jest wyjątkiem. W niedzielę Wielkanocną rodziny i przyjaciele zbierają się przy stole, aby spędzić całe popołudnie na Påskefrokost - czyli lunchu wielkanocnym - charakteryzującym się typowym chlebem żytnim i różnymi dodatkami. Niektóre z ulubionych to gotowane jajka, smażona ryba, śledź, pasztet z wątróbki, jagnięcina i nieskończona ilość rodzajów sera. Oczywiście, jest też Påskebryg, czyli piwo wielkanocne. Rozpoznasz puszki w sklepie spożywczym, ponieważ są ozdobione kurczaczkami i innymi świątecznymi rysunkami.
W zeszłym tygodniu wspominaliśmy, że zimowitki kwitną wszędzie. Kolejnym dużym kwiatem w tym miesiącu jest żonkil, czyli påskelilje, którego duńska nazwa dosłownie tłumaczy się na "lilię wielkanocną". Choć obecnie duża część populacji prowadzi życie świeckie, Wielkanoc pozostaje ważnym wydarzeniem dla Duńczyków, niezależnie od ich religii. Święto działa jak rytuał przemiany: koniec zimy, początek wiosny. Dlatego większość dekoracji jest związana z tym sezonem, a sklepy są pełne odcieni żółci, mięty i pastelowego różu. Życzymy Ci miłych dni, pełnych odpoczynku, zabawy i, miejmy nadzieję, z dużą ilością słońca. Skål!
Wyjaśnienie
Polityka lokalna, a polityka krajowa: Za niecałe dwa lata w Danii odbędą się wybory lokalne i regionalne. Często piszemy w tym biuletynie o różnych partiach politycznych i ich działaniach na arenie krajowej i prawdopodobnie wpłynęło to w taki czy inny sposób na Twoją opinię na ich temat. Czy możesz postrzegać partię polityczną w swojej gminie przez pryzmat polityki krajowej? Niestety, nie jest to takie proste. Podczas gdy polityka krajowa w dużej mierze opiera się na polityce, polityka lokalna dotyczy ludzi.
Dlatego jest bardzo możliwe, że na poziomie krajowym lubisz partię polityczną ze względu na jej politykę wobec obcokrajowców, podczas gdy na poziomie lokalnym lubisz inną partię, ponieważ osobiście znasz jednego z jej polityków lub dlatego, że ustawili lampy na twojej ulicy. Motywacje mogą być bardzo różne. W końcu możesz głosować na osobę, a niekoniecznie na partię, która ma reprezentować Twoje interesy w lokalnej radzie.
Czy Twój autobus spóźnia się rano? Czy ulica prowadząca do Twojego domu jest dziurawa? Czy od czasu do czasu zapominają o zabraniu śmieci? Czy twój sąsiad sprzedał swoją nieruchomość dużemu deweloperowi, który buduje bardzo wysoki budynek obok twojego, w zasadzie okradając cię z widoku? Czy w salach lekcyjnych jest za zimno? Czy uważasz, że nie ma wystarczającego wsparcia dla międzynarodowych przedsiębiorców? To tylko kilka przykładów sytuacji, w których chciałbyś skontaktować się z członkiem rady miejskiej (na którego głosowałeś), aby coś z tym zrobić. Czy barwa polityczna miałaby znaczenie? Jej wpływ w radzie będzie prawdopodobnie miał większe znaczenie. Lokalność to bardziej życie codzienne, a mniej ideologia (oczywiście z wyjątkami).
Dlatego możesz mieć lokalnych polityków, którzy otwarcie krytykują krajowych polityków z tej samej partii politycznej. Koncepcja autonomii, która jest szeroko rozpowszechniona w wielu dziedzinach życia w Danii, jest obecna również w polityce. Niestety, ta sama partia polityczna może się często skrajnie różnić w zależności od gminy lub regionu Danii. Weź to pod uwagę, zanim wrzucisz wszystkich do jednego worka.
Tygodniowy przegląd
Dania po raz kolejny zajmuje drugie miejsce jako najszczęśliwszy kraj na świecie. World Happiness Report, opublikowany przez ONZ we współpracy z Gallupem i Uniwersytetem Oksfordzkim, co roku przeprowadza ankietę wśród ludzi, aby ocenić poziom zadowolenia z ich życia. W tym roku ponownie plasuje Danię na drugim, a Finlandię na pierwszym miejscu. Podczas gdy w przeszłości poziom szczęścia był najwyższy wśród młodych ludzi, ostatnie trendy wskazują na spadek tego wzorca. Przyczynia się do tego kilka czynników, w tym samotność, media społecznościowe, zmiany klimatyczne, a także ekonomia. Z drugiej strony poziom szczęścia wśród osób starszych wzrósł.
Dwie najbardziej prestiżowe nagrody gastronomiczne trafiają do jednej restauracji, Treetop w Vejle. Po raz pierwszy przedstawiciele tej samej restauracji przywieźli do domu tytuły Szefa Kuchni Roku i Kelnera Roku, w prestiżowym konkursie kulinarnym. Sama restauracja to kulinarna perełka w środku lasu Munkebjerg.
Kolejna kulinarna ekstrawagancja! Dania wygrywa Mistrzostwa Europy Szefów Kuchni w europejskiej edycji konkursu kulinarnego Bocuse d'Or, pokonując faworytów gospodarzy - Norwegię (która zajęła 3. miejsce po Szwecji). Szefowie kuchni pracowali z reniferami, norweskimi aquavitami, dorszami norweskimi, przegrzebkami i suszonymi rybami.
Wskazówki dotyczące ogrodnictwa Wikingów: Według podcastu "Wildly natural" z DR, możemy zainspirować się ogrodami kuchennymi Wikingów, jeśli nie mamy dużo czasu na bycie ogrodnikami. Rozważ sadzenie warzyw o niskich wymaganiach konserwacyjnych, takich jak groszek, szczaw, jarmuż, szalotka i rzepa.
Nowy superkomputer AI pojawi się w Danii: Fundacja Novo Nordisk i Duński Fundusz Eksportowo-Inwestycyjny (EIFO) nawiązały współpracę z globalną firmą technologiczną NVIDIA w celu utworzenia krajowego centrum innowacji w zakresie sztucznej inteligencji. W centrum znajdzie się jeden z najpotężniejszych superkomputerów AI na świecie, nazwany Gefion.
W sektorze opieki zdrowotnej sztuczna inteligencja jest obecnie wykorzystywana do pomocy we wszystkim, od diagnozowania chorób po opracowywanie nowych leków.
Lekcja zielonej transformacji z małej wioski: Od 2021 roku wioska Vandel zmniejszyła emisję CO2 o 30%. Jak? Różne inicjatywy obejmują: utworzenie wiejskiego kontenera wymiany, w którym można odebrać lub oddać zużyte przedmioty; kawiarnię naprawczą; przejście na ogrzewanie miejskie; zmianę nawyków transportowych i podnoszenie świadomości na temat osobistego wpływu na klimat.
Obcokrajowcy w Danii
C3 Consulting przygotowało listę 25 przydatnych linków dla obcokrajowców mieszkających w Danii. Szczegóły można znaleźć tutaj.
Według Berlingske, międzynarodowi pracownicy stanowią 100 TOP talentów duńskiego świata biznesu w 2024 r. Na liście znajdują się m.in.: Sophie Lewis (Örsted), Sara Peng (COWI), Zahid Rasheed (YouSee), Evaldas Kirilovas (PwC), Kate Plaskonis (Region Skania), Marina Prodan (NNIT A/S) i Isidora Gagovic (Kyndryl Danmark ApS).
Unia Europejska
Tygodniowy przegląd
Ożywienie energetyki jądrowej dla osiągnięcia celów klimatycznych. Jak donosi euronews, 11 państw członkowskich podpisało w tym tygodniu deklarację popierającą energię jądrową jako jedno z zeroemisyjnych źródeł wytwarzania energii. Posunięcie to jest również skierowane do instytucji finansowych w celu odblokowania opcji finansowania. Na początku tego roku nowo wybrana prezeska Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Nadia Calviño, wyraziła zainteresowanie energią atomową, ale stowarzyszenia ekologiczne odrzuciły ten pomysł.
Bośnia i Hercegowina czyni postępy, stając się 28. państwem członkowskim UE. Europejscy przywódcy ostatecznie zgodzili się na rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z tym krajem po prawie ośmiu latach od złożenia przez nich wniosku o członkostwo w bloku.
Prawa
Pobyt dla współmałżonków i dzieci spoza UE: Jeśli jesteś obywatelem UE spoza Danii mieszkającym w tym kraju, łatwiej będzie ci sprowadzić tutaj współmałżonka i dzieci spoza UE niż obywatelowi Danii.
Jeśli pracujesz w Danii, Twój współmałżonek spoza UE nie musi spełniać żadnych specjalnych warunków. Jeśli jesteś emerytem lub studentem, musisz udowodnić, że masz wystarczające środki na utrzymanie współmałżonka spoza UE.
Twój małżonek spoza UE może uzyskać pobyt stały na tych samych podstawach co Ty (5 lat nieprzerwanego mieszkania w Danii).
Twój małżonek spoza UE może nadal przebywać w Danii na zasadach UE w przypadku rozwodu, jeśli małżeństwo trwało co najmniej 3 lata, a on/ona mieszkał/a tu przez co najmniej rok.
Możliwości
10 000 USD i wyjazd na Forum Demokracji w Atenach: Nominuj niezwykłą młodą osobę (18–30 lat) zaangażowaną w obronę i promocję demokracji do nagrody „Kofi Annan NextGen Democracy Prize”. Deadline! 31 marca.
Możliwości wolontariatu w Generation Climate Europe.
Bezpłatny wyjazd na Sardynię (Włochy)*: Weź udział w szkoleniu z zakresu rozwoju zespołu i zarządzania zespołem. Kiedy? 15-22 kwietnia 2024 r. Aplikuj tutaj. Deadline! 30 marca.
Bezpłatna wyjazd do Rygi (Łotwa)*: Weź udział w seminarium, aby wymienić się pomysłami i nieformalnymi narzędziami edukacyjnymi w celu poprawy wizerunku ciała młodych ludzi, pewności siebie, krytycznego myślenia, integracji i uczestnictwa. Kiedy? 2-5 maja 2024 r. Złóż wniosek tutaj. Deadline! 31 marca.
*Aby przystąpić do szkoleń należy być członkiem stowarzyszenia. Jeśli jeszcze nie jesteś, zawsze możesz dołączyć do AMIS.
Tablica ogłoszeń
Online, 3 kwietnia, 17:00-18:30: Pytania i odpowiedzi dotyczące duńskiego systemu podatkowego – pojawiają się odpowiedzi na pytania dotyczące rozliczania podatków lub tematu podatków ogólnie. Zapisz się tutaj.
Przestrzeń Last Week in Denmark
Przeczytaj artykuły na naszej stronie internetowej (po angielsku): Jak nauczyć się duńskiego; Kultura biznesu w Danii; Jak inwestować w Danii; Przewodniki dla przybyszy spoza Europy - część pierwsza oraz druga; Jak negocjować pensję; Rodzenie w Danii - część pierwsza oraz druga; Emerytura w Danii - część pierwsza oraz druga; Tłumacz w Danii oraz wiele innych historii o naszej społeczności.
Przeczytaj newsletter w innych wersjach językowych: rumuński, angielski, hiszpański, oraz włoski.
Zobacz naszą kolekcję wysokiej jakości gadżetów: Moving forward; Searching for home; Vasil; Irina; Kifaax; Monika
Śledź nas w mediach społecznościowych po więcej unikalnych treści: Facebook, Linkedin