Zarób 4000 DKK; Reforma Urzędów Pracy; Czy znasz swoich sąsiadów?
Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (06.04-13.04) Odcinek 14 Rok 5
TOP 3 Wiadomości
Dołącz do naszej kampanii poleceń i zarób 4000 DKK.
Reforma Urzędów Pracy - mniej spotkań i prawie żadnych sankcji.
Dobrzy sąsiedzi tworzą bezpieczniejsze ulice.
Ilustracja wykonana przez Diana Bălașa.
Posłuchaj najnowszego odcinka podcastu Last Week in Denmark. Dostępny na Spotify, Apple Podcasts i Amazon Music.
Od redakcji
Polskie wiadomości
Wybory Prezydenta RP 2025 – jak się zarejestrować
W wyborach na Prezydenta RP w dniu 18 maja polscy obywatele w Danii będą mieli możliwość oddania głosu w jednym z 7 lokali wyborczych, które zostaną utworzone w Kopenhadze, Odense, Aarhus, Aalborgu, Roskilde oraz na Wyspach Owczych. By móc wziąć udział w głosowaniu należy do 13 maja zgłosić się do spisu wyborców przebywających za granicą poprzez internetową platformę e-Wybory.
Sytuacja w Danii
Informacja to potęga. Zadbajmy o to, by była dostępna dla większej liczby osób.
To nasza trzecia kampania poleceń — zabawny, przyjazny konkurs, który ma pomóc rozwinąć Last Week in Denmark.
Docieramy już do ponad 30 000 osób z całego kraju co tydzień, ale wiemy, że są jeszcze tysiące osób, które jeszcze o nas nie słyszały — i które naprawdę mogłyby skorzystać z wiadomości i wskazówek, które dostarczamy.
Więc od 13 kwietnia do 10 maja prosimy o pomoc w rozpowszechnianiu informacji. Czekają nagrody.
🏆 Co możesz wygrać?
Istnieją dwa sposoby:
🎟 Nagroda loteryjna – 2.000 DKK
Poleć tylko jedną osobę, a weźmiesz udział w losowaniu.
🥇 Nagrody za polecenia – dla 10 najlepszych polecających
1. miejsce: 4.000 DKK
2. miejsce: 3.000 DKK
3. miejsce: 2.000 DKK
4. miejsce: 1.000 DKK
5.–10. miejsce: nagroda z naszego sklepu z gadżetami (torby, kubki, koszulki – sam wybierasz)
🔗 Jak to zrobić?
Istnieją dwa sposoby:
Naciśnij niebieski przycisk poniżej, aby się zarejestrować i uzyskaj swój osobisty link polecający
lub przejdź bezpośrednio na stronę tabeli wyników – znajdziesz tam swój unikalny link do udostępniania.
Po prostu udostępnij swój link znajomym, współpracownikom, kolegom i koleżankom ze studiów lub nowym osobom w swoim życiu. Każdy, kto zarejestruje się za pośrednictwem tego linku, zdobędzie dla Ciebie 1 punkt.
➕ Jak zdobywasz punkty bonusowe?
Możesz również zdobywać punkty bonusowe za zrobienie czegoś więcej. Pamiętaj tylko, aby rejestrować swoją aktywność w tym formularzu punktów bonusowych. Oto jak:
🎥 Opublikuj film o newsletterze na swoich mediach społecznościowych: +10 punktów
📌 Zawieś wydrukowane plakaty: +2 punkty za plakat. Pobierz plakat stąd.
☕ Zorganizuj spotkanie LWID w swoim mieście: +20 punktów
🎤Zaprezentuj LWID na wydarzeniu lub spotkaniu: +10 punktów
🎨 Zrób coś kreatywnego – przyznamy punkty na podstawie oryginalności i wysiłku
Przeanalizujemy i zweryfikujemy wszystkie zgłoszenia bonusowe przed przyznaniem punktów.
📎 Ważne linki
🧾Regulamin (EN)
📘Przewodnik po poleceniach – jak udostępniać, co powiedzieć i gdzie publikować (PL)
To nie tylko kampania- to wysiłek społeczności.
Zadbajmy o to, by nikt w Danii nie musiał radzić sobie ze wszystkim sam.
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
Obrazy tygodnia
🦊 Lis na wolności. W Sdr. Bjert niedaleko Kolding, odważny lis uciekł z czterema kurami na podwórku w biały dzień, zostawiając za sobą sterty piór i zszokowanych sąsiadów. Jeden z mieszkańców zrobił zdjęcia, gdy lis spokojnie odchodził z kurczakiem. Inni zamknęli już swoje ptactwo w kurnikach. Chociaż wizyty te są niepokojące dla właścicieli kur, wielu z nich nadal odczuwa fascynację rzadkimi spotkaniami z bliska z tymi dzikimi zwierzętami.
Wszechświat LWID
Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website
Aalborg, 25 kwietnia, 17:00: Dołącz do naszego wydarzenia z AMIS, podczas którego będziemy dyskutować o tym, jak możemy przygotować się na kryzys, dowiesz się więcej o obecnej sytuacji bezpieczeństwa w Europie i weźmiesz udział w miłym spotkaniu networkingowym z jedzeniem i napojami. Udział jest bezpłatny, ale musisz się zarejestrować tutaj.
Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w ośmiu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - Włosku - Niemiecku - Węgiersku
Duńska polityka
Nowe przepisy
🧠 Dania ogłosiła nowy plan dotyczący zdrowia psychicznego. Długo wyczekiwana strategia „Silniejsza psychiatria” zakłada przeznaczenie 4,6 miliarda koron w ciągu 10 lat na naprawę systemu, który – zdaniem wielu – był przez lata zaniedbywany. Kluczowe zmiany to m.in. szybsze leczenie młodzieży z lękami i depresją, nowe kliniki zajmujące się ADHD i autyzmem, lepsze wsparcie dla rodziców oraz silniejszy nacisk na wczesną interwencję. Plan kończy również publiczne finansowanie prywatnych diagnoz bez skierowania i ma na celu skrócenie kolejek poprzez zwiększenie liczby personelu i dostępności usług.
🔧 Największa reforma rynku pracy w Danii upraszcza system, ale budzi kontrowersje. Ministra pracy przedstawiła kompleksową reformę mającą na celu uproszczenie systemu zatrudnienia, ograniczenie biurokracji i oszczędność rzędu 2,7 miliarda koron. Wśród zmian znalazło się m.in. zniesienie 500 tys. obowiązkowych spotkań w urzędach pracy rocznie oraz usunięcie 9 na 10 sankcji za naruszenia zasad. Co istotne, gminy nie muszą już prowadzić centrów pracy – mogą same decydować o sposobie organizacji wsparcia zatrudnienia.
Celem jest bardziej ludzki system, z mniejszą kontrolą i większą elastycznością. Jednak nie wszyscy są zadowoleni – związki zawodowe i eksperci ostrzegają, że może to być „historyczna porażka”. Krytycy obawiają się, że redukcja personelu i uproszczenie zasad doprowadzą do wzrostu kosztów społecznych i pozostawienia najbardziej potrzebujących osób samym sobie. Nawet 3 500 pracowników urzędów pracy może stracić posady – zdaniem wielu reforma stawia oszczędności ponad realnym wsparciem.
Propozycje prawne
🧸 Koniec z wiecznymi chemikaliami w zabawkach. UE zatwierdziła nowe przepisy zakazujące stosowania PFAS – tzw. „wiecznych chemikaliów” – oraz innych substancji zaburzających gospodarkę hormonalną w zabawkach. Prawo wprowadza także cyfrowe paszporty produktów i kody QR dla większej przejrzystości i lepszej kontroli granicznej. Duńscy urzędnicy i organizacje konsumenckie chwalą zmiany jako ważny krok w ochronie zdrowia dzieci. Przepisy wymagają jeszcze ostatecznego zatwierdzenia przez Parlament Europejski i Radę, ale spodziewane jest ich uchwalenie.
🏠 Wsparcie dla kupujących domy na terenach wiejskich. Rząd chce rozszerzyć i uczynić stałym program gwarancji hipotecznych dla domów na obszarach wiejskich. Inicjatywa „Lån på Landet” pokryje teraz większą część kredytu. Celem jest ułatwienie kupna i sprzedaży domów poza dużymi miastami, gdzie rynek nieruchomości zwolnił.
Scena polityczna
🚨 Stoimy w obliczu najpoważniejszego zagrożenia od czasów II wojny światowej – ostrzega nowy raport o bezpieczeństwie narodowym. Zaprezentowany przez ministra ds. zarządzania kryzysowego raport „Nationalt Sikkerhedsbillede 2025”, wskazuje 16 kluczowych zagrożeń – od sabotażu i wojny hybrydowej, po zakłócenia dostaw energii i zmiany klimatu. Rząd wzywa gminy i regiony do aktualizacji planów awaryjnych, a Dansk Industri określa raport jako „sygnał ostrzegawczy” dla biznesu. Przekaz jest jasny: trzeba zacząć planować już teraz, bo zagrożenia mają nie tylko charakter militarny, ale też cyfrowy, środowiskowy i infrastrukturalny.
🇺🇸 Amerykańscy żołnierze w Danii? Parlament rozpoczął debatę nad kontrowersyjnym porozumieniem obronnym z USA, które umożliwia stacjonowanie amerykańskich żołnierzy i sprzętu wojskowego na terenie Danii. Umowa została zawarta za prezydentury Bidena, ale obecnie podlega głosowaniu po powrocie Trumpa do władzy, co wzbudza niepokój społeczny. Prawie połowa obywateli sprzeciwia się porozumieniu. Umowa obejmuje dostęp do duńskich baz lotniczych. Rząd ją popiera, a otwarcie sprzeciwiają się jedynie Enhedslisten (Czerwono-Zielony Sojusz) i Alternativet (Zieloni).
🌍 Minister klimatu przetrwał wotum nieufności. Po trzygodzinnym przesłuchaniu opozycja w Komisji Klimatycznej wyraziła brak zaufania do ministra Larsa Aagaarda w związku z zatajeniem kluczowych informacji dotyczących opóźnień w rozbudowie sieci energetycznej. Pomimo przeprosin, opozycja twierdzi, że dalsza współpraca jest niemożliwa. Jednak dzięki poparciu trzech północnoatlantyckich posłów oraz niezależnego posła Jona Stephensena, rząd zachowuje większość, a Aagaard pozostaje na stanowisku.
Duńska gospodarka
Nasze pieniądze
👨👩👧👦 Rodziny zastępcze w gminie Nordfyn mają nowy powód, by zostać. Od 1 marca są pierwszymi w Danii, które otrzymują składki emerytalne za przyjmowanie dzieci pod opiekę – niezależnie od tego, czy przyjmują je na stałe, tymczasowo czy tylko na weekendy. Liczba rodzin zastępczych spadła o 22,5% od 2014 roku, a lokalne władze mają nadzieję, że ten 5-procentowy program emerytalny zatrzyma obecne rodziny i przyciągnie nowe.
🏬 Nowe życie dla centrów mniejszych miast. Aby przeciwdziałać upadkowi lokalnych sklepów i pustoszeniu ulic spowodowanemu zakupami w internecie, rząd przeznacza 49,5 mln koron na projekty rewitalizacyjne w 16 miastach. Celem jest wzmocnienie lokalnych społeczności poprzez modernizację przestrzeni publicznych, rozwój biznesu i partnerstwa publiczno-prywatne. Wśród beneficjentów są m.in. Sorø, Kalundborg i Faaborg. To część większego funduszu UE na rozwój zrównoważonych miast o wartości 142 mln koron.
🏡 Zastrzyk dla życia wiejskiego. 53 gminy otrzymają łącznie 117 mln koron z funduszu „Landsbyfornyelsespuljen” na rewitalizację wiosek poniżej 4 000 mieszkańców. Środki zostaną przeznaczone na remonty starych domów, odnowienie świetlic wiejskich oraz adaptację pustych lokali usługowych.
Stan rynków
🌍 Handlowa zawierucha Trumpa miesza w duńskim eksporcie – ale nie wszystko idzie na straty. Podczas gdy niektóre firmy, takie jak Dryk czy VentriJect, nerwowo szukają alternatywy dla niestabilnego rynku USA, inne niespodziewanie dostrzegają nowe szanse. Kanadyjski nabywca skontaktował się niedawno z Grønning Smede- og Maskinforretning ze Skive po tym, jak zerwał współpracę z amerykańskimi dostawcami z powodu gwałtownie rosnących cen. Teraz niewielka duńska firma może zacząć eksportować do Kanady – na rynek, o którym wcześniej nawet nie myślała.
📉 Giełdy lecą w dół, ale nie panikuj. Eksperci radzą prywatnym inwestorom zachować spokój, nie sprzedawać w strachu i z pewnością nie naśladować sąsiadów. Historia pokazuje, że rynki potrafią się odbudować – nawet po kryzysach takich jak COVID czy załamanie z 2008 roku. Jeśli ogarnia Cię niepokój, skonsultuj się z doradcą, a nie z kuzynem. A jeśli masz wolne środki i mocne nerwy, spadki mogą oznaczać okazję do zakupu.
🤖 Europa chce włączyć się do wyścigu o dominację w AI. Unia planuje przeznaczyć 150 miliardów koron duńskich na rozwój sztucznej inteligencji, w tym na budowę pięciu dużych „gigafabryk AI” w różnych częściach kontynentu. Duńscy politycy wyrażają gotowość, by jedna z nich powstała właśnie w ich kraju – liczą na miejsca pracy i rozwój technologiczny. Choć celem jest uniezależnienie się od amerykańskich i chińskich rozwiązań, eksperci ostrzegają: centra danych zużywają ogromne ilości energii i wody. Mimo to nadzieje są duże – chodzi o wzrost wydajności i bezpieczeństwo cyfrowe Europy.
☀️ Energia słoneczna napędza globalny rozwój zielonej energii. W 2024 roku aż 40,9% światowej energii elektrycznej pochodziło ze źródeł niskoemisyjnych, a na czele znalazła się energia słoneczna. Jej udział w globalnym miksie osiągnął prawie 7% – dwukrotnie więcej niż trzy lata temu. Dania pozostaje światowym liderem w energii wiatrowej – 58% krajowego prądu pochodzi z turbin. W UE udział energii odnawialnej i jądrowej przekroczył 71%. Mimo rosnącego zapotrzebowania, związanego m.in. z falami upałów, niemal cały przyrost produkcji pokryły źródła odnawialne – to sygnał, że świat zaczyna realnie odchodzić od paliw kopalnych, a czysta technologia staje się motorem rozwoju gospodarczego.
Przedsiębiorczość
🌱 Więcej wsparcia dla zielonego przemysłu. Dania otwiera nową edycję programu Green Investment Scheme – w 2025 roku do dyspozycji firm będzie 657 mln DKK na budowę lub rozbudowę zakładów produkujących technologie wiatrowe i elektrolizerowe. Celem jest wzmocnienie pozycji Danii jako lidera zielonej transformacji, tworzenie miejsc pracy i zwiększenie konkurencyjności na rynkach międzynarodowych. Firmy mogą ubiegać się o dofinansowanie do 15% kosztów inwestycji, a łączna wartość projektów może przekroczyć 4 miliardy DKK.
Życie codzienne w Danii
🏘️ Dobrzy sąsiedzi to bezpieczniejsze ulice. Nowy raport pokazuje, że co czwarta osoba uważa, iż więzi sąsiedzkie osłabły w ciągu ostatnich pięciu lat – mimo że 81% ankietowanych podkreśla, jak bardzo są one ważne. Zaufanie i wspólne inicjatywy pomagają zapobiegać włamaniom i poprawiają samopoczucie, ale konflikty i brak energii do działania sprawiają, że ludzie się od siebie oddalają. W niektórych miejscach coroczne festyny sąsiedzkie wciąż pomagają pielęgnować więzi. Eksperci przypominają: wystarczy powitanie, uprzejmy gest i odrobina wysiłku.
⛪ Nikt nie powinien odchodzić samotnie. Taka była myśl przewodnia pożegnania Grete Jungløv w Ebeltoft, gdzie aż 125 nieznajomych przyszło do kościoła, by spełnić jej ostatnie życzenie – pełen pogrzeb. Kobieta nie miała bliskiej rodziny, ale opiekunowie z lokalnego ośrodka oraz nowa sieć Afskedsvenner („Przyjaciele na pożegnanie”) zorganizowali wszystko. Grupa, która ma już ponad 2600 członków, pomaga zadbać o godny pochówek dla osób samotnych.
🚴♀️ Chcesz pracować jako opiekun w Odense? Musisz umieć jeździć na rowerze.
Wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie zapotrzebowanie na opiekunów socjalnych (SOSU), ale w Odense barierą okazuje się brak umiejętności jazdy na rowerze – szczególnie wśród studentów z zagranicy. Ponieważ opiekunowie poruszają się głównie rowerami, gmina i Czerwony Krzyż uruchomili specjalne kursy nauki jazdy.
🧹 Po co sponsorować koszulki, skoro można sponsorować sprzątanie? Pewien budowlaniec z Viborga przekonał 120 młodych piłkarzy ręcznych, by sobotę spędzili na zbieraniu śmieci zamiast noszenia logo jego firmy. Jego podejście? Prawdziwe sponsorowanie to coś więcej niż reklama. Do akcji dołączyły inne lokalne firmy – wspólnie zebrali tony odpadów w okolicach Viborga.
🐇 A gdyby tak zamiast kurczaka – królik? Znany szef kuchni zachęca, by spojrzeć na królika nie jak na domowego pupila, ale jako na zrównoważone źródło białka. Mięso królicze jest przyjazne dla klimatu, łatwe w przygotowaniu i – jak twierdzi – zaskakująco podobne do kurczaka.
🪖 Od pośmiewiska do powodu do dumy. Duńska Gwardia Krajowa, niegdyś wyśmiewana jako „weekendowi żołnierze”, dziś zyskuje szacunek i nowych członków. W związku z wojną w Europie i rosnącymi potrzebami w zakresie bezpieczeństwa, ochotnicy strzegą portów i infrastruktury, a niebawem przejmą więcej zadań wojskowych. Sama służba przestała być powodem do wstydu – staje się deklaracją. Jak powiedział jeden z weteranów: „Kiedyś się to ukrywało. Teraz ludzie się tym chwalą.”.
✋ Tylko dwie osoby odmówiły służby wojskowej w zeszłym roku. To ogromna zmiana w porównaniu do lat 70., kiedy ponad 4600 osób wybierało służbę cywilną. Eksperci tłumaczą spadek rosnącą dumą z wojska i mniejszą liczbą powodów do odmowy. Ale wraz z planami wydłużenia poboru z 4 do 11 miesięcy i zwiększenia liczby rekrutów o 2000 osób, można się spodziewać, że liczba odmów znów wzrośnie.
📚 Solvej Balle podbija świat literatury. Duńska pisarka trafiła na krótką listę nominowanych do Międzynarodowej Nagrody Bookera za powieść Om udregning af rumfang I (Obliczanie objętości I) – historię o fikcyjnej bohaterce, Tarze Selter, uwięzionej w pętli czasu. To jedno z najważniejszych wyróżnień dla literatury tłumaczonej na angielski.
📚 Czy AI kradnie dzieła autorów? Taki alarm podnoszą twórcy po ujawnieniu, że Meta mogła trenować swój model Llama 3 na bazie pirackich książek – także duńskich autorów, m.in. Jussiego Adler-Olsena i Suzanne Brøgger. Źródłem miała być LibGen – rosyjska biblioteka piracka z ponad 7,5 mln publikacji. Duńskie organizacje autorskie mówią o „największej kradzieży praw autorskich w historii” i domagają się przejrzystości: kto wykorzystuje ich twórczość i w jaki sposób?
🐋 Wieloryb zyskuje nowe życie. Humbak o długości 8,5 metra, który został wyrzucony na brzeg w Følle Strand, stanie się nowym eksponatem szkieletowym w centrum edukacyjnym Fjord&Bælt w Kerteminde.
🏖️ Plażowe żagle wracają. Po niedawnym zakazie związanym z przepisami drogowymi, trójkołowe żaglowozy znów są legalne na dziewięciu duńskich plażach. Minister transportu uchylił wcześniejszą decyzję, nazywając ją „niefortunną”. Nowe przepisy wejdą w życie w połowie maja.
Międzynarodowa społeczność w Danii
🎓 Dania planuje rozszerzyć dostęp do programu International Baccalaureate (IB). Ministerstwo Edukacji uruchomiło nową rundę, w ramach której maksymalnie trzy kolejne szkoły publiczne będą mogły oferować dwuletni program dyplomowy IB w języku angielskim. Oczekuje się, że liczba uczniów wzrośnie o 70% do 2033 r. Każda szkoła musi uzyskać akceptację zarówno ministerstwa, jak i międzynarodowej organizacji IB. Ostateczne decyzje mają zapaść do końca 2025 roku.
Nowe felietony
W tym tygodniu opublikowaliśmy kilka artykułów na temat „zapomnianego złota”.
W pierwszym z nowej serii, w której zwracamy uwagę na Złotych Obcokrajowców, Sebastian Florian spotyka się z Danielem Frumusachi, 25-letnim mołdawskim przedsiębiorcą. Omawiają niezwykłą i inspirującą podróż Daniela od przybysza zmywającego naczynia w kuchni restauracji w Kopenhadze do współwłaściciela restauracji i rekordzisty Guinnessa.
Elisabeth McClure pisze o tym, dlaczego woli myśleć o „zapomnianym złocie” jako o duńskiej rodzinie bonusowej. Elisabeth, która przeprowadziła się do Danii osiem lat temu, jest założycielką nabo, aplikacji, która wspiera obcokrajowców w nawiązywaniu kontaktów i budowaniu poczucia przynależności w Danii.
Przeczytaj poprzedni artykuł gościnny Elisabeth „The Neighbourhood that Started with a Tortilla”.
Nowe reportaże
Kontynuując temat „zapomnianego złota”, w swojej najnowszej kolumnie Found in Translation Ali Lewis bada, dlaczego towarzyszący partnerzy powinni myśleć o sobie jako o małżonkach przodujących, a nie podążających.
Emily Ritchie powraca z czwartą częścią swojej serii Little Viking Saga. W tym tygodniu przygląda się temu, w jaki sposób obcokrajowcy z małymi dziećmi mogą stać się „przypadkowymi tłumaczami”, co może pomóc zwiększyć duńskie umiejętności całej rodziny!
A kolumna podróżnicza Johna Dixona Jeg Tog to Tog podróżuje w tym tygodniu do Esbjerg! Dowiedz się, dlaczego John uważa Esbjerg za duńskie Los Angeles!
OFERTA DLA CZYTELNIKÓW: Nasz felietonista Florin Lungu oferuje czytelnikom LWID bezpłatne miejsca na swojej nowej serii warsztatów online, aby pomóc międzynarodowym menedżerom w radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi z przywództwem w krajach skandynawskich. Pierwszy z nich odbędzie się we wtorek 15 kwietnia. Dowiedz się więcej poniżej:
🚀 Prowadzisz rozwijający się zespół?
Jeśli Twoja wizja jest jasna, ale Twój zespół nie jest do niej dostosowany, być może masz do czynienia z The Vision Gap. 15 kwietnia strateg przywództwa Florin Lungu organizuje bezpłatne szkolenie, które pomoże ci ją zlikwidować - i stworzyć prawdziwą własność. [Zarezerwuj miejsce]
Czy wiesz, że Last Week in Denmark oferuje teraz możliwość sponsorowanych treści? Jeśli masz firmę, o której nasi czytelnicy powinni wiedzieć, pozwól nam o niej napisać – wesprzyj nas, podczas gdy my pomożemy Tobie! Skontaktuj się z nami tutaj.
Tablica ogłoszeń
Massachusetts Dreaming: Surrealistyczny świat Rhei Mack to zupełnie nowa wystawa w Kyst Gallery w Dragor, Amager. Jest to pierwsza europejska wystawa indywidualna Mack. Znana ze swoich kapryśnych rysunków kolorowym ołówkiem, Mack tworzy delikatny, niecodzienny wszechświat zamieszkany przez szkielety, czarodziejów i niebiańskie istoty. Do 8 maja. Dowiedz się więcej tutaj.