Zapomniane złoto; 20% taryfy; Zmień firmę ubezpieczeniową
Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (30.03-06.04) Odcinek 13 Rok 5
TOP 3 Wiadomości
Temat, który znów wybrzmiewa: #TheForgottenGold
20% cła na produkty z UE importowane do USA.
Zmieniaj firmę ubezpieczeniową co 3 lata, aby nie przepłacać.
Ilustracja wykonana przez Diana Bălașa.
Posłuchaj najnowszego odcinka podcastu Last Week in Denmark. Dostępny na Spotify, Apple Podcasts i Amazon Music.
Od redakcji
Polskie wiadomości
Zbliżają się wybory prezydenckie w Polsce
18 maja 2025 roku odbędą się wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Głosowanie w Danii zostanie przeprowadzone w tym samym dniu, w godzinach od 7:00 do 21:00. W przypadku konieczności przeprowadzenia drugiej tury, odbędzie się ona 1 czerwca 2025 roku w tych samych godzinach. Obywatele polscy przebywający w Danii będą mogli oddać głos osobiście w siedzibach obwodowych komisji wyborczych. Informacje o numerach oraz siedzibach komisji zostaną podane do publicznej wiadomości najpóźniej 28 kwietnia 2025 roku. Po utworzeniu obwodów głosowania za granicą zostanie uruchomiona usługa eWybory, umożliwiająca składanie wniosków o ujęcie w spisie wyborców. Zgłaszanie do spisów wyborców za granicą będzie możliwe do 13 maja 2025 roku.
Więcej informacji na temat wyborów można znaleźć na stronie internetowej Ambasady RP w Kopenhadze bądź na stronie Państwowej Komisji Wyborczej.
Spotkania Wielkanocne dla Polonii
Rozpoczął się czas przygotowań do Wielkanocy, a wraz z nim – okazja do wspólnego świętowania i kultywowania polskich tradycji. Wspaniałą okazją ku temu są wydarzenia inicjowane przez organizacje polonijne.
W niedzielę, 30 marca, Polskie Stowarzyszenie “Most Kultury” zorganizowało w Billund Wiosenne Warsztaty Wielkanocne dla polskich rodzin mieszkających w Danii. Podczas spotkania uczestnicy tworzyli wiosenne i wielkanocne dekoracje, a czas wypełniony kreatywną zabawą sprzyjał integracji polskiej społeczności. Wysoka frekwencja, serdeczna atmosfera i wspólne rozmowy pokazały, jak bardzo potrzebne i cenne są takie inicjatywy.
W pierwszy kwietniowy weekend wielkanocne spotkania zorganizowały także Związek Polaków na Fionii oraz Związek Polaków w Aalborgu.
Sytuacja w Danii
Specjaliści już tu są. Dlaczego Dania ich nie dostrzega?
Na duńskim rynku pracy panuje dziwna cisza. Nie zobaczysz jej w oficjalnych raportach ani w postach na LinkedIn świętujących nowe zatrudnienia. Ale jeśli porozmawiasz z obcokrajowcami, którzy mieszkają tu od lat — tymi, którzy mówią po duńsku, wychowują tu dzieci i zbudowali swoje życie — usłyszysz ją wyraźnie: brzmi jak frustracja. Brzmi jak rezygnacja. Brzmi jak ludzie, którzy po cichu się poddają.
Dwa lata temu Lyndsay Jensen (redaktorka internetowego magazynu The International Denmark) nadała tej ciszy nazwę: #TheForgottenGold – Zapomniane Złoto. To ukryta siła robocza wysoko wykwalifikowanych obcokrajowców, którzy przyjechali do Danii pełni nadziei, a stali się niewidzialni. Ludzie z doktoratami, doświadczeniem w Komisji Europejskiej, globalnymi sieciami kontaktów. Ludzie, którzy byli oklaskiwani, gdy rekrutowano ich z zagranicy, a potem nagle pomijani, gdy już tu przyjechali. Dla tych, którzy przybyli jako partnerzy, droga jest jeszcze trudniejsza — zwłaszcza dla kobiet, których kariery często grzęzną w nieskończonych stażach, pracach na pół etatu albo na stanowiskach znacznie poniżej ich kwalifikacji.
Tymczasem duńskie miasta inwestują miliony, by przyciągnąć więcej międzynarodowych ekspertów. Aarhus chce zdobyć 7500 nowych zagranicznych pracowników do 2030 roku. Ale niewygodne pytanie brzmi: co z wykwalifikowanymi osobami, które już tu są i bezskutecznie pukają do tych samych, wciąż zamkniętych drzwi?
To nie tylko niesprawiedliwe — to nieefektywne. Każdy obcokrajowiec, który opuszcza Danię, zabiera ze sobą nie tylko swoje umiejętności, ale też podatki, pomysły i przyszłe zasługi. To strata, którą widać w systemie emerytalnym, w innowacjach, w niewykorzystanych szansach na stworzenie prawdziwie różnorodnych miejsc pracy. I liczby to potwierdzają. Prawie połowa zagranicznych absolwentów opuszcza Danię w ciągu sześciu lat. Nie dlatego, że chcą, lecz czują, że muszą.
Kultura oczywiście odgrywa tu rolę. Jak wyjaśniają badaczka dr Julia Jones i specjalistka Nanna Hauch, duńskie życie zawodowe opiera się na głębokim zaufaniu, silnych sieciach kontaktów i wspólnych wartościach. To piękne — dopóki nie staje się murem. Murem, którego nie widać. Którego nie da się przeskoczyć.
Co zatem dalej? Wciąż rekrutować za granicą, podczas gdy złoto, które już tu jest, przecieka nam przez palce? Czy może zacząć słuchać tych, którzy zbudowali tu swoje życie i wciąż chcą wnieść swój wkład? Bo oni nie proszą o specjalne względy. Chcą tylko równego traktowania. Szansy, by zostać zauważonymi.
Jeśli czytasz to i czujesz się niewidzialny — nie jesteś sam. Nie jesteś problemem. Jesteś potencjałem. Jesteś dosłownie złotem. Czas, by Dania nauczyła się je dostrzegać.
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
Wszechświat LWID
Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website
Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w ośmiu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - Włosku - Niemiecku - Węgiersku
Duńska polityka
Nowe przepisy
🧠 Od 2026 roku młode osoby w wieku 18–24 lat, które zmagają się z zaburzeniami lękowymi lub depresją, muszą otrzymać pomoc w ciągu 30 dni – albo zostać skierowane do prywatnego psychologa, którego wizytę sfinansuje państwo. Obecnie średni czas oczekiwania wynosi 185 dni. Rząd zamierza ponad dwukrotnie zwiększyć finansowanie i przenieść odpowiedzialność na regiony, aby przyspieszyć dostęp do leczenia i zapewnić większą równość – zwłaszcza dla osób bez prywatnego ubezpieczenia.
⚡ Rząd rozpoczyna walkę z nieuczciwymi dostawcami energii elektrycznej, wprowadzając nowy pakiet ochrony konsumentów. Firmy, które naruszają przepisy – np. nie zwracają środków klientom lub wystawiają zawyżone rachunki – mogą zostać ukarane grzywną do 500 000 DKK i objęte zakazem pozyskiwania nowych klientów na czas tzw. „kwarantanny”. Plan zakłada także monitorowanie rozmów z klientami, weryfikację tożsamości przez MitID przy zawieraniu umów oraz większą przejrzystość na stronie elpris.dk. W sektorze, w którym działa ponad 60 graczy i obowiązuje minimalna regulacja, władze liczą na wprowadzenie porządku w tym, co określa się mianem „Dzikiego Zachodu” rynku energii.
Propozycje prawne
🚲 Cyfrowy rejestr rowerów może wkrótce stać się rzeczywistością. Socjaliści (SF) i Konserwatyści chcą utworzenia ogólnokrajowej bazy danych, która pomoże w walce z ponad 48 000 kradzieży rowerów rocznie w Danii. Plan zakłada umieszczenie na rowerach kodów QR, które umożliwią sprawdzenie, czy dany rower nie został skradziony. Minister sprawiedliwości popiera inicjatywę co do zasady, ale podkreśla, że rząd pracuje nad własną wersją rozwiązania. Propozycję popierają m.in. Cyklistforbundet i organizacja Forsikring & Pension, a firmy takie jak Bikekey już testują podobne systemy.
Scena polityczna
🛡️ W związku z rosnącym zagrożeniem wojennym w Europie cztery partie prawicowe apelują do duńskiego ministra ds. sytuacji nadzwyczajnych o wstrzymanie likwidacji schronów przez gminy. Choć oficjalna analiza jest jeszcze w toku, politycy domagają się natychmiastowego moratorium, aby uniknąć przyszłych zaniedbań. Obecnie w Danii dostępnych jest 3,6 miliona miejsc w schronach dla blisko 6 milionów mieszkańców – a liczba ta maleje. Minister Torsten Schack Pedersen przyznaje, że przepisy są w trakcie przeglądu i zauważa, że ograniczanie infrastruktury schronowej w obecnych realiach nie ma większego sensu.
🛡️ NATO może w przyszłości funkcjonować bez udziału Stanów Zjednoczonych – ostrzegają duńscy eksperci. W obliczu rosnącej niepewności co do dalszego zaangażowania USA w sprawy europejskiego bezpieczeństwa, analitycy podkreślają, że Dania i Unia Europejska powinny rozpocząć przygotowania do większej samodzielności w zakresie obrony. W nowej strukturze kluczową rolę mogłaby odegrać Ukraina – dysponująca dużą i doświadczoną armią. Coraz częściej mówi się również o zacieśnieniu współpracy w ramach UE, a nawet o konieczności podjęcia wspólnych rozmów na temat broni jądrowej.
📵 Szwecja chce zakazać płacenia za dostęp do pornografii w internecie. Rząd planuje rozszerzyć obowiązujący zakaz kupowania usług seksualnych na sferę cyfrową – co oznacza, że opłacanie subskrypcji na platformach takich jak OnlyFans mogłoby zostać uznane za nielegalne. Zwolennicy podkreślają, że to sposób na ochronę młodzieży przed cyfrowym wykorzystywaniem. Krytycy – w tym twórcy treści – uważają, że propozycja uderza w osoby legalnie i bezpiecznie pracujące online.
Oczy na Grenlandię
🇬🇱 „To my decydujemy o naszej przyszłości” – tak jasno wypowiedział się nowy lider Grenlandii, Jens-Frederik Nielsen, po tym jak Donald Trump ponownie stwierdził, że USA „na 100% zdobędą Grenlandię”. W spokojnym, ale stanowczym wpisie na Facebooku Nielsen odrzucił tę sugestię, podkreślając, że Grenlandia nie należy do nikogo innego. Oświadczenie pojawiło się tuż przed planowaną wizytą premierki Danii, Mette Frederiksen, na wyspie.
🇩🇰🇬🇱 Dania jest gotowa do rozmów. Po tym, jak nowy rząd Grenlandii zaapelował o opracowanie planu rewizji ustawy o samorządzie, definiującej relacje z Danią, władze w Kopenhadze potwierdziły otwartość na dialog. „Najtrwalsze partnerstwo opiera się na równości” – podkreślono, dodając, że zarówno globalne wyzwania, jak i nowa koalicja na Grenlandii to dobry moment, by spojrzeć na tę relację z nowej perspektywy.
🇩🇰🇺🇸 Dania do USA: jesteśmy sojusznikami, nie przedmiotem nacisku. Premierka Mette Frederiksen w mocnym przesłaniu przypomniała, że Dania zawsze stała po stronie Stanów Zjednoczonych – od II wojny światowej po NATO. „Znacie nas. Wiecie, że nie ulegamy presji” – powiedziała, odpowiadając na sugestie dotyczące przejęcia Grenlandii. Suwerenność nie podlega negocjacjom. Ale bezpieczeństwo Arktyki? Tu Dania chce współpracować: „Jeśli chcecie działać więcej na Grenlandii, jesteśmy otwarci.”
Duńska gospodarka
Nasze pieniądze
⚡ Od 1 kwietnia 800 000 użytkowników energii elektrycznej w Jutlandii zapłaci mniej za przesył prądu w godzinach szczytu. Koszt transportu energii elektrycznej do domu spadnie o ponad 50% między 17:00 a 21:00, dzięki czemu wieczorne pranie lub ładowanie pojazdów elektrycznych będzie znacznie tańsze. Najniższe stawki obowiązują od północy do 6:00 rano – to dobra wiadomość dla nocnych marków i osób korzystających z automatycznego sterowania energią. Korzystanie z energii poza godzinami szczytu to nie tylko oszczędność pieniędzy, ale i wsparcie dla transformacji energetycznej poprzez zmniejszenie obciążenia sieci.
💸 Rośnie zapotrzebowanie na pomoc zadłużonym w centrum Settlementet na Vesterbro, a niektórzy dzwoniący czekają ponad tydzień na odpowiedź i do czterech tygodni na spotkanie. Rosnące koszty utrzymania i bardziej rygorystyczne zasady windykacji oznaczają, że coraz więcej osób, często znajdujących się w trudnej sytuacji, szuka pomocy. Wielu z nich jest narażonych na potrącenia z pensji przez Duńską Agencję Podatkową, przez co pozostaje im mniej na życie. Centrum nie zajmuje się anulowaniem długów, ale pomaga w opracowaniu budżetu, zapobieganiu dalszemu zadłużaniu się oraz w znalezieniu rozwiązań, takich jak układy ratalne czy możliwość częściowego umorzenia zobowiązań.
🛡️ Wierni klienci firm ubezpieczeniowych w Danii dosłownie płacą za lojalność. Z nowego raportu wynika, że klienci, którzy pozostają z tym samym ubezpieczycielem przez lata, często płacą setki koron więcej rocznie niż ci, którzy zmieniają ubezpieczyciela. Branża rutynowo podnosi ceny bez ostrzeżenia, szczególnie w przypadku starszych klientów i osób z niższym wykształceniem. Organy regulacyjne nazywają to „cichą koordynacją cen” i ostrzegają, że szkodzi to konkurencji. Eksperci zachęcają obecnie klientów do dokonywania zmian co 3-5 lat, aby uniknąć finansowego karania za lojalność.
🐾 Składki na ubezpieczenie zwierząt domowych w Danii gwałtownie rosną, a niektórzy właściciele odnotowują wzrost cen nawet o 100%. Klienci firmy Tryg zgłaszają drastyczne podwyżki mimo że ich zwierzęta są zdrowe i nie korzystali z polisy. Firma zrzuca winę na rosnące koszty weterynaryjne, ale wielu klientów temu nie wierzy - niektórzy zmieniają ubezpieczyciela lub całkowicie rezygnują z ubezpieczenia. Krytycy wskazują, że to nieuczciwe, że ubezpieczyciele notują rekordowe zyski, a lojalni właściciele zwierząt płacą coraz więcej.
Stan rynków
📚 Sprzedaż książek drukowanych w Danii wzrosła o 3,4% w 2024 roku, podczas gdy ebooki i audiobooki spadły o 3,5%. Książki papierowe nadal królują, zwłaszcza w przypadku literatury faktu i książek dla dzieci, takich jak „Ternet Ninja 3” i „Kongeord”. Pomimo cyfrowej zmiany w życiu codziennym, 58% osób nadal woli czytać na papierze - być może dlatego, że e-book nie zastąpi dotyku i zapachu papieru.
📉 Drugi największy spadek w historii duńskiej giełdy. Indeks C25 spadł w piątek o 6,2%, odnotowując drugi największy spadek w historii. Przyczyną są rosnące napięcia handlowe po tym, jak Chiny wprowadziły 34% cło na towary ze Stanów Zjednoczonych w odpowiedzi na amerykańskie taryfy. Inwestorzy obawiają się wojny handlowej, która mogłaby spowolnić globalny wzrost gospodarczy. Wszystkie spółki z indeksu C25 zanotowały spadki, w tym Sydbank o 12%, a Danske Bank o 11,7%.
Przedsiębiorczość
Nowa sesja kursu online „Ekonomia biznesu dla przedsiębiorców” rozpocznie się 6 maja. Możesz nauczyć się korzystać z systemu księgowego, tworzyć faktury i księgować wydatki oraz raportować VAT i podatki. Możesz również dowiedzieć się o budżetowaniu i planowaniu finansowym. Zarejestruj się tutaj.
Życie codzienne w Danii
🚗 Od października, w ramach pilotażu, gmina Vesthimmerland zrezygnuje z egzekwowania przepisów dotyczących parkowania. Decyzja zapadła po tym, jak lokalne sklepy z miast takich jak Aars, skarżyły się, że ich klienci dostają mandaty za najdrobniejsze wykroczenia, takie jak brak ustawienia zegara parkingowego. System generował również deficyt – w ostatnich latach gmina straciła ponad 84 000 koron duńskich. Okres pilotażowy będzie trwał sześć miesięcy, a jego ocena zaplanowana jest na maj 2026.
🚘 Gmina Varde, nawiązała współpracę z aplikacją do carpoolingu - Nabogo - aby promować wspólne przejazdy. Kierowcy otrzymają 5 DKK za każdego pasażera, jeśli pokonają trasę dłuższą niż 5 km. Aplikacji używają już uczniowie Varde Gymnasium, a niedługo będzie ona widoczna w Rejseplanen obok autobusów i pociągów. Celem jest mniej aut, niższe koszty i bardziej ekologiczne podróże – zwłaszcza tam, gdzie 48-miejscowy autobus często wozi garstkę pasażerów.
🧠 Rebild oferuje bezpłatny kurs dla rodziców nastolatków. Gmina Rebild zaprasza rodziców na darmowy cykl spotkań, który ma pomóc przetrwać burzliwe lata dojrzewania. W programie m.in. tematy dotyczące konfliktów, mediów społecznościowych i działania mózgu nastolatka. Kurs ma na celu przekształcenie frustracji w zrozumienie – podkreślając, że młodzi nie są tylko humorzaści, lecz ich mózgi nadal się rozwijają. Kolejna edycja planowana jest na wiosnę.
🤖 Roboty nie naprawią Ci jeszcze laptopa, ale się tego uczą. W Duńskim Instytucie Technologicznym w Odense inżynierowie szkolą roboty do diagnozowania i naprawy używanej elektroniki, takiej jak laptopy, w ramach unijnego projektu o nazwie RENÉE. Celem jest wydłużenie żywotności produktów, ograniczenie emisji CO₂ oraz wspieranie gospodarki obiegu zamkniętego. Technologia nie jest jeszcze w pełni gotowa, ale wstępne testy pokazują duży potencjał w łączeniu sztucznej inteligencji z ramionami robotycznymi, zwłaszcza tam, gdzie brakuje ludzkich techników.
🇺🇸 Obywatele Stanów Zjednoczonych mieszkający w Danii odczuwają zmianę w postrzeganiu ich przez Duńczyków odkąd urząd prezydencki objął Donald Trump. Jennifer Burke-Hansen i James Howard Young, oboje mieszkający na Fionii, zauważają rosnącą nieufność, a nawet współczucie. Niektórzy lokalni mieszkańcy bojkotują produkty amerykańskie z powodu polityki celnej Trumpa oraz podejścia związanego z Grenlandią. Choć komentarze w internecie nazywają USA „państwem terrorystycznym” lub „zacofanym”, oboje twierdzą, że w kontaktach twarzą w twarz nadal są traktowani życzliwie. Narasta jednak napięcie – Jennifer rozważa nawet zdjęcie amerykańskiej flagi lub zawieszenie jej do góry nogami.
W styczniu informowaliśmy o wpływie premierostwa Trumpa na Amerykanów mieszkających w Danii: Konflikt USA/Dania: Jak czują się Amerykanie w Danii.
Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak robić zakupy w Europie? Przeczytaj artykuł naszej reporterki Laury Matheson.
Międzynarodowa społeczność w Danii
Nowe felietony
W tym tygodniu wracają trzej stali autorzy!
Dania została właśnie sklasyfikowana na drugim miejscu w World Happiness Report 2025, ale czy Duńczycy naprawdę są tacy szczęśliwi? Josephine Basthof, nasza nowa felietonistka – rodowita Dunka – dzieli się spojrzeniem z wewnątrz w swoim najnowszym tekście z cyklu Being Danish.
Czy czujesz się już “zadomowiony” w Danii? Jako obcokrajowiec zapewne słyszałeś to pytanie wiele razy. Rasna Kaur Mistry bada, co oznacza „zadomowienie” i czy nie warto myśleć o tym raczej jako o procesie niż celu.
Florin Lungu, nasz ekspert w zakresie skutecznego przywództwa w krajach nordyckich, analizuje jedno z kluczowych wyzwań w kulturach o płaskiej hierarchii i dużej autonomii: jak przekonać zespół do wspólnej wizji.
Florin zaprasza czytelników Last Week in Denmark na cykl bezpłatnych, interaktywnych sesji online poświęconych przywództwu. Pierwsze spotkanie odbędzie się 15 kwietnia – szczegóły poniżej. Informacje o kolejnych sesjach będziemy publikować w newsletterze.
Chcesz, aby Twój zespół działał sprawniej bez mikrozarządzania?
Dołącz do stratega ds. przywództwa Florina Lungu 15 kwietnia na bezpłatną sesję na żywo na temat The Vision Gap (Luka w wizji) – dlaczego strategia zawodzi, gdy ludzie nie widzą w niej siebie. Otrzymasz praktyczne narzędzie, które pomoże Ci przekształcić wizję w działanie. [Zarejestruj się tutaj]
Nowe reportaże
W tym tygodniu przedstawiamy dwa nowe przewodniki „Jak …”!
Egzaminy na obywatelstwo duńskie mogą budzić wiele wątpliwości. Czym są, dlaczego trzeba je zdawać i co dokładnie obejmują? Ahmet Akkoç ma wszystko, co musisz wiedzieć o Medborgerskabsprøven (Egzamin na obywatelstwo aktywne) i Indfødsretsprøven (Egzamin naturalizacyjny).
(Przeczytaj poprzedni artykuł Ahmeta o tym, jak zostać obywatelem Danii w 2025 roku tutaj).
Czym jest ubezpieczenie przy zmianie właściciela nieruchomości (Ejerskifteforsikring) i dlaczego potrzebujesz go przy zakupie domu w Danii? Sudaay Tat Haznedar ma odpowiedzi.
Czy wiesz, że możesz otrzymać zwrot podatku za prace wykonane w domu lub wokół niego? Gosia Kozłowska wyjaśnia, jak działa servicefradrag, czyli ulga podatkowa na usługi domowe.
Hørsholm, miasto niedaleko Kopenhagi, niedawno zostało sklasyfikowane na drugim miejscu w kraju pod względem jakości życia. Ale co je wyróżnia? Stephanie Makison, która mieszka w Hørsholm, ma informacje z pierwszej ręki.
Czy wiesz, że Last Week in Denmark oferuje teraz możliwość publikowania treści sponsorowanych? Jeśli masz firmę, o której nasi czytelnicy powinni wiedzieć, poinformuj nas o tym - wesprzyj nas, a my pomożemy Tobie! Skontaktuj się z nami tutaj.
Międzynarodowe media o Danii
Kupujący w Danii bojkotują amerykańskie towary z powodu nacisków administracji Trumpa na przejęcie Grenlandii (NBC News)
Læsø, niedawno sklasyfikowane na 1. miejscu pod względem jakości życia w Danii, zaprezentowane (The Guardian UK)
JD Vance oskarża Danię o niezapewnienie bezpieczeństwa Grenlandii i potępia europejskich sojuszników (CNBC)