Stan gospodarki; Droższe domy; Christiania
Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (22.09-29.09) Odcinek 32 Rok 4
Od redakcji
Sytuacja w Danii
Do nowych subskrybentów, którzy dołączyli do nas podczas wydarzeń „Welcome September” w Aarhus, Aalborg, Herning, Odense i Kopenhadze – witamy w gronie Danii na Tacy!
Bardzo lubimy wydarzenie „Welcome September” i mamy nadzieję, że stanie się on stałym punktem w kalendarzu, pewnego rodzaju tradycją, podczas której różne gminy w całym kraju będą witać nowych mieszkańców w Danii.
Dlaczego jest to dla nas ważne? Wydarzenie to było dla nas zastrzykiem energii. Społeczność bardzo pozytywnie odebrała inicjatywę Dania na Tacy, a fakt, że postrzegani jesteśmy jako źródło rzetelnych informacji, jest dla nas ogromnie satysfakcjonujący.
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
P.S. Kolumna „Sytuacja w Danii” wraca do regularnego formatu od przyszłego tygodnia. :)
Wszechświat LWID
Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website
Duńska polityka
Tygodniowy przegląd polityczny
Konservative (Partia Konserwatywna) od zawsze była ugrupowaniem monarchistów, gorąco wspierającym Rodzinę Królewską, a ich lojalność była odwzajemniona przez panującego monarchę. Aż do teraz. Król Fryderyk postanowił przerwać wielowiekową tradycję przesyłania pozdrowień na doroczny zjazd krajowy partii.
Zobacz tutaj pierwsze duńskie więzienie za granicą. Sprawdź relację z wizyty Ministra Sprawiedliwości w wynajmowanym więzieniu w Kosowie.
Lider Venstre (Partii Liberalnej), Troels Lund Poulsen, wyraził nadzieję, że po następnych wyborach parlamentarnych uda się stworzyć prawicowy rząd (w koalicji z Partią Konserwatywną i Liberalnym Sojuszem). Jednak jeśli nie będzie większości, nie wyklucza współpracy z socjaldemokratami.
W powiększeniu
Minister Sprawiedliwości chce złagodzić zasady dotyczące ujawniania narodowości sprawców przestępstw. W praktyce oznacza to, że policja mogłaby przekazywać mediom informację o obywatelstwie przestępców. Niektórzy politycy idą o krok dalej i proponują, aby zezwolić na ujawnianie także pochodzenia etnicznego duńskich obywateli.
Jest to niebezpieczna propozycja dla naszej społeczności. Jesteśmy świadomi, że wśród nas, podobnie jak wśród Duńczyków, zdarzają się przestępcy, jednak ujawnianie narodowości może prowadzić jedynie do wzrostu poziomu dyskryminacji i ataków na osoby z zagranicy.
Moderaterne (Socjalliberałowie) prowadzą rekrutację! Partia zwolniła cały zespół polityczny, aby zacząć od nowa po skandalu związanym ze złymi warunkami pracy. Nawet sekretarz partii (szef departamentu) zrezygnował ze stanowiska, co oznacza, że w przyszłości partią będzie zarządzać całkowicie nowy zespół.
Kolejną konsekwencją skandalu było odejście kolejnego członka Parlamentu. Jeppe Søe, jeden z założycieli partii, nie wytrzymał kolejnych problemów i postanowił zostać posłem niezależnym.
Duńska gospodarka
Cotygodniowy przegląd ekonomii
Pod koniec 2026 r. wartość domu będzie o 10% wyższa niż obecnie. To dobra wiadomość dla właścicieli domów. Dlaczego? Ich nieruchomości mogą odzyskać wartość utraconą po krachu na rynku mieszkaniowym w 2022 r., kiedy to domy straciły średnio 6,5% wartości.
Jednocześnie nie jest to świetna wiadomość dla kupujących po raz pierwszy. Podczas gdy wielu z nich czeka na spadek stóp procentowych, ceny mieszkań rosną.
69% mieszkańców Danii chciałoby przechodzić na emeryturę stopniowo. Obecnie ludzie mogą przejść na emeryturę w wieku 67 lat. Jednak większość z nich chciałaby nadal pracować w zmniejszonym wymiarze godzin. Organizacje reprezentujące osoby starsze proszą o stworzenie krajowej strategii, która zapewni im taką możliwość.
Co trzeci sklep nie przestrzega ograniczeń wiekowych dotyczących sprzedaży alkoholu i nikotyny. Młodzi kupujący pod przykrywką (w wieku od 15 do 17 lat) zostali przyłapani na gorącym uczynku w 282 z 838 odwiedzonych sklepów. Naruszenie przepisów dotyczących ograniczeń wiekowych może skutkować grzywną w wysokości do 25 000 DKK.
Nadchodzą rolnicy energii słonecznej! Według niektórych rolników pola słoneczne są bardziej opłacalne niż pola zbożowe. Nic dziwnego, że rolnicy zaczęli dzierżawić lub sprzedawać ziemię pod elektrownie słoneczne w całym kraju. Firmy zajmujące się elektrowniami słonecznymi są skłonne zapłacić 500 000 DKK za hektar, co stanowi podwójną lub potrójną wartość rolną.
Kilka europejskich organizacji rolniczych i przyrodniczych wzywa Danię do zaprzestania eksportu nielegalnych pestycydów do krajów spoza Unii Europejskiej. Pestycydy zawierające „dimetoat” stały się nielegalne w Unii Europejskiej w 2013 roku, ponieważ atakują one ludzki układ nerwowy. Mimo to Dania eksportuje zakazany spray do trzech krajów (Boliwii, Pakistanu i Etiopii).
W powiększeniu
Stan gospodarki przedstawiony przez Narodowy Bank Danii
2,1% PKB (wzrost gospodarczy) w 2024 r., a następnie przewidywany wzrost o 2,3% w 2025 r.
Ceny mieszkań wzrosną o 3,3% w tym roku, a następnie o 3,2% w 2025 roku.
Przeciętny dom o powierzchni 140 metrów kwadratowych powinien zdrożeć o 150 000 DKK w ciągu najbliższych dwóch lat.
Według prezesa banku, „sprawy w duńskiej gospodarce mają się całkiem dobrze”.
Oczekuje się, że inflacja pozostanie na stabilnym poziomie 2% w kolejnych latach.
Płace nadal rosną szybciej niż oczekiwano; jednak bank narodowy spodziewa się spowolnienia wzrostu płac w nadchodzących latach.
Oczekuje się, że zatrudnienie będzie nadal rosło, ale w wolniejszym tempie.
Kącik przedsiębiorcy
Porada tygodnia! Niektóre firmy w Danii są zwolnione z podatku VAT, takie jak opieka zdrowotna, edukacja, działalność artystyczna, sprzedaż nieruchomości i transport pasażerski. Sprawdź w Skat, czy Twoja firma kwalifikuje się do zwolnienia z podatku VAT, ponieważ może to zmniejszyć obciążenia administracyjne i zobowiązania podatkowe.
Życie codzienne w Danii
Wgląd w duński styl życia
To tydzień urodzin najbardziej nietypowego "tworu" Danii — czy wiecie, o co chodzi? Wolne Miasto Christiania, niepokorna enklawa w sercu Kopenhagi, obchodzi swoje 53. urodziny. Dla turystów jest to jedna z największych atrakcji kraju: małe miasteczko, które samo ogłosiło się autonomiczne, będące ucieleśnieniem zarówno najlepszych, jak i najgorszych aspektów hipisowskich lat 70. Gdzie znajduje się teraz, ponad pięć dekad później?
Christiania, zlokalizowana w dzielnicy Christianshavn, została założona w 1971 roku, kiedy grupa kontrkulturowych aktywistów zajęła opuszczone tereny wojskowe. Inspirowana duchem buntu i wolności epoki flower power, szybko rozwinęła dynamiczne środowisko artystyczne oraz stworzyła miniaturowy model społeczeństwa oparty na zasadach komunizmu, który do dziś funkcjonuje jako demokracja oparta na konsensusie. Naturalnym krokiem było pojawienie się marihuany jako powszechnej waluty w tej strefie, co doprowadziło do powstania słynnej (a może raczej niesławnej) Pusher Street.
Na przestrzeni lat duński rząd wypracował sposób negocjowania z mieszkańcami Christianii — ich relacje balansowały pomiędzy tolerancją a próbami wprowadzenia regulacji. Na przełomie wieków społeczność Christianii zaczęła zmagać się z nowymi problemami, gdy zewnętrzne grupy handlarzy narkotyków zaczęły przejmować teren, aby prowadzić tam swoje nielegalne interesy. Napięcia między gangami szybko przerodziły się w akty przemocy, w tym strzelaniny związane z przestępczością zorganizowaną i handlem narkotykami — co nigdy nie było zgodne z ideą tej społeczności. Choć Christiania zawsze stawiała opór duńskiemu "systemowi", tej zimy mieszkańcy doszli do porozumienia z Ministerstwem Obrony i poprosili o pomoc w pozbyciu się zewnętrznych grup przestępczych.
W kwietniu 2024 roku doszło do przełomowego wydarzenia — mieszkańcy Christianii, siły policyjne oraz lokalni mieszkańcy wspólnie, dosłownie i w przenośni, rozkopali brukowaną Pusher Street. Systematycznie usuwano kamienie tej charakterystycznej ulicy, wyrażając tym samym sprzeciw wobec gangów, które przez lata destabilizowały życie tej społeczności. Czy Christiania stanie się teraz spokojnym, hipisowskim sąsiedztwem, czy może z czasem powrócą czarne maski i stoiska z marihuaną? Czas pokaże. Tymczasem mieszkańcy zdmuchują świeczki na torcie, świętując pół wieku buntu, kontrkultury i ducha wolności, trwając w samym sercu jednej z najspokojniejszych stolic świata.
Tygodniowy przegląd
Naukowcy z Uniwersytetu w Aalborgu opracowali urządzenie, które może uratować życie. To niewielkie urządzenie, nazwane „seismofit”, wykorzystuje czujniki wibracji do rejestrowania ruchów serca. Wyniki są przesyłane do aplikacji, która oblicza VO2 max, czyli wskaźnik wydolności organizmu. Niezależnie od płci, wieku czy rasy, VO2 max jest najważniejszym wskaźnikiem przewidującym ryzyko śmiertelności i chorób.
Prawie jedna czwarta dzieci w Danii cierpi na krótkowzroczność. Organizacja optyków (Optikerforeningen) odnotowała pogorszenie wzroku u dzieci w ciągu ostatnich kilku lat. Dla porównania, dziś sprzedaje się tyle samo okularów na krótkowzroczność, co na dalekowzroczność. Powód? Nadmierna ilość czasu spędzona przed ekranami.
Bezpłatny transport autobusowy we Fredericii. Rada Miasta podjęła decyzję w ramach budżetu na 2025 r. o wprowadzeniu od 1 sierpnia 2025 r. bezpłatnej komunikacji autobusowej. Dlaczego? Rada chce by więcej osób wybierało transport publiczny zamiast samochodu.
W Danii istnieją jeszcze inne podobne inicjatywy. Na Ærø autobus jest bezpłatny przez cały rok. Tønder, Vejen, Billund, Vejle, Kolding, Haderslev, Aabenraa, Varde i Sønderborg oferują dwumiesięczny bezpłatny transport autobusowy i kolejowy dla nowoprzybyłych.
„Zestaw przeprowadzkowy” do recyklingu w Kopenhadze. Jeśli zdecydujesz się na przeprowadzkę pod inny adres ze swojego obecnego domu w stolicy, możesz zamówić w gminie „zestaw do przeprowadzki” (flyttekit). Zestaw zawiera różne rodzaje worków na śmieci oraz informacje dotyczące segregacji śmieci.
Wyjazdy socjalne do Malagi (Hiszpania) dla osób starszych w Kopenhadze. W stolicy zaplanowano osiem tygodniowych wakacji dla osób starszych. Za wycieczki zapłaci gmina. Powód? Walka z samotnością wśród starszych mieszkańców.
Produkcja duńskiego wina wzrosła trzykrotnie w ciągu ostatnich sześciu lat. W Danii istnieje 146 winnic o łącznej powierzchni uprawnej 173 hektarów. W 2022 roku wyprodukowano 349 ton winogron. Z biegiem lat jakość duńskiego wina znacząco się poprawiła, do tego stopnia, że jest ono serwowane w restauracjach Michelin we Francji, Szwecji, Norwegii i Niemczech.
W Danii przoduje winogrono Solaris, które najlepiej nadaje się do produkcji win białych i musujących.
Liczba winnic w ciągu najbliższych kilku lat ma się podwoić.
Średnia cena duńskiego wina wynosi od 200 do 300 DKK za butelkę.
W Kattegat odtworzono dwie nowe rafy skalne. Duńska Agencja Ochrony Środowiska wykorzystała 19 000 ton kamieni, aby odtworzyć dwie rafy, które mają stanowić schronienie dla morskich zwierząt. Na kamieniach zaczną osadzać się rośliny morskie, co z czasem doprowadzi do powstania podwodnych lasów wodorostów.
Międzynarodowa społeczność w Danii HQ
Powrót skarbów do społeczności, z których pochodzą.
Artykuł ten w oryginale napisany został po hiszpańsku przez Camilo Rojas Rueda. Wspomniane artykuły pochodzą z mediów latynoamerykańskich lub są skierowane do latynoamerykańskiej publiczności dlatego napisane są po hiszpańsku. Zachęcamy czytelników do skorzystania z narzędzi do tłumaczenia jeśli mają ochotę je przeczytać.
12 września, po ponad dwóch miesiącach oczekiwania, szata ceremonialna należąca do społeczności Tupinambá została zwrócona do Brazyli. Ten strój, pochodzący z szesnastego wieku, ma 1,8 metra długości i zrobiony jest z ponad 4000 czerwonych piór Ibisa Szkarłatnego, gatunku pochodzącego oryginalnie z południowo-wschodnich wybrzeży Brazylii. Jest to jeden z dziesięciu takich strojów, żaden z nich nie był wcześniej w Brazylii. Szata ta, która stanowi ogromną, świętą wartość dla swojej społeczności, przez ostatnie 300 lat była prezentowana na wystawie Duńskiego Muzeum Narodowego w Kopenhadze.
Ten przypadek jest tylko jednym z wielu, które wywołały znaczne kontrowersje — zwłaszcza w kręgach akademickich. Niektóre europejskie muzea posiadają rozległe kolekcje artefaktów o istotnym znaczeniu kulturowym pochodzących z Ameryk i innych regionów. Przykłady obejmujące nakrycie głowy Montezumy, znaczący aztecki artefakt wystawiany w Muzeum Etnologicznym w Wiedniu; maski Kogui, które niedawno wróciły z Berlina do Kolumbii; setki przedkolumbijskich artefaktów meksykańskich i panamskich, które miały być zlicytowane w Niemczech; oraz prawie 500 przedkolumbijskich artefaktów przekazanych Muzeum Louisiana w Danii. To tylko kilka przykładów wielu skarbów przed-hiszpańskich przechowywanych daleko od ich pierwotnych społeczności.
W sercu tej debaty leży długoletnia walka o uznanie praw kulturowych tradycyjnych społeczności mezoamerykańskich i andyjskich. Od 1970 roku, w ramach Konwencji UNESCO, istnieje doktryna prawna dotycząca zwrotu dóbr kulturowych do ich krajów pochodzenia. Choć proces ten napotyka liczne wyzwania — od tworzenia inwentaryzacji po debaty dotyczące własności — to w swojej istocie jest to proces społeczny mający na celu naprawienie szkód wyrządzonych tradycyjnym społecznościom.
Te akty sprawiedliwości historycznej podkreślają potrzebę wzmocnienia międzynarodowych zobowiązań w celu zapewnienia, że tysiące dóbr kulturowych z Ameryk i innych regionów wróci do swoich pierwotnych społeczności. Konwencja UNESCO jest kluczowym krokiem na tej drodze, ale potrzebna jest większa szczerość i konsekwentna dobra wola ze strony rządów, muzeów i kolekcjonerów, aby pomnożyć te akty szacunku i uznania dla kultur, które były historycznie pozbawiane swoich najcenniejszych dziedzictw.
Nowy artykuł Patryka Hariharana - “The Art of Well-Being: How an American International Champions Mental Health in Denmark’s Startup Scene”
Tablica ogłoszeń
Vejle, 2. października, 17:00 – 20:00: Jak rozkwitnąć podczas duńskiej zimy: wieczór hygge – Jesteś obcokrajowcem w Danii? To wydarzenie pomoże Ci pokonać zimową chandrę tak umiejętnie, jak robią to miejscowi. Przyjdź, aby nawiązać nowe znajomości, uzyskać porady i wskazówki, jak przygotować się na zimę i dowiedzieć się o zimowych ofertach lokalnych firm usługowych. Będzie to wieczór pełen dobrej zabawy, rozmów i interaktywnej nauki z innymi obcokrajowcami, lokalnymi coachami i Duńczykami. I oczywiście pysznym jedzeniem! Pierwsze 40 zapisanych osób otrzyma bon do restauracji o wartości 100 DKK.
Kopenhaga, 26. października, 09:00 – 16:00: Femme Lead Career Breakthrough – Największa w krajach nordyckich konferencja zawodowa dla kobiet. Program obejmuje budowanie marki osobistej i przywództwo intelektualne, awans i rozwój kariery, radzenie sobie ze stresem, dobre samopoczucie i tworzenie portfolio. Skorzystaj z kodu rabatowego „FL10LWD” przy kasie.
Międzynarodowe media o Danii HQ
Dania zobowiązuje się przeznaczyć 491,7 milionów dolarów na fundusz Banku Światowego IDA dla najbiedniejszych krajów (Reuters)
Dania uznana za najlepszy rząd świata pod względem cyfryzacji (Global Government Forum)
50 „wyjątkowo dobrze zachowanych” szkieletów wikingów odkopanych w Danii (CBS News)
Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w sześciu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - i Włosku