Obywatelstwo duńskie; Gospodarka kwitnie; Nowe przepisy dotyczące fajerwerków
Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (01.12-08.12) Odcinek 42 Rok 4
Od redakcji
Sytuacja w Danii
Kontynuacja sytuacji w Rumunii. Trybunał Konstytucyjny unieważnił wyniki pierwszej tury wyborów prezydenckich po tym, jak pojawiły się dowody, że jeden z dwóch kandydatów, którzy zakwalifikowali się do drugiej tury, był wspierany przez zagraniczne podmioty. Obecny prezydent pozostaje na stanowisku do czasu organizacji nowych wyborów wiosną 2025 roku. Wszyscy zaangażowani w kampanię wyborczą wspieranego z zagranicy kandydata zostaną poddani audytowi przez służby bezpieczeństwa, a wkrótce oczekiwane są liczne aresztowania. To pierwszy przypadek, gdy hybrydowy atak na demokrację, przeprowadzony za pośrednictwem TikToka, został skutecznie powstrzymany na wczesnym etapie.
Przez ostatnie dwa wydania poświęciliśmy tę sekcję wydarzeniom w Rumunii zamiast Danii. Przepraszamy, jeśli niektórzy czytelnicy byli tym zirytowani. Uznaliśmy jednak, że sytuacja rozwijająca się w Rumunii ma ogromne znaczenie dla Danii, ponieważ Rumunia jest sojusznikiem NATO i jednym z filarów obrony wschodniej flanki. Niestabilność w Rumunii mogłaby prowadzić do destabilizacji w Danii. W następnym wydaniu powrócimy do wydarzeń na terenie Danii.
Kampania polecająca
To już czwarty tydzień kampanii polecającej sponsorowanej przez Bloomtree Tech, a my powoli zbliżamy się do celu 2,000 nowych subskrybentów! Obecnie mamy 1,685 nowych subskrypcji. Jeśli przegapiliście szczegóły dotyczące konkursu w zeszłym tygodniu, możecie przeczytać o nich tutaj.
Top 5 w tym tygodniu (12/07/2024): Ellie Owens (231), Alina Racila (89), Milena Giunti (79), Keith Machado (72), Rupert Jacobsen (63).
Do końca konkursu zostało tylko pięć dni (deadline: 13 grudnia), co oznacza, że powoli zbliżamy się do rozstrzygnięcia. Czy na ostatnią chwilę pojawi się niespodziewany kandydat, który zmieni układ w pierwszej piątce, utrzymującej się już od dwóch tygodni? Dowiemy się tego w kolejnym wydaniu newslettera, które będzie także ostatnim w 2024 roku.
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
P.S. - Kolorem roku 2025 jest „Mocha Mousse”.
P.S.2 - Czy potrafisz zdać test z matematyki na poziomie czwartej klasy? Spróbuj tutaj.
Wszechświat LWID
Gospodarz podcastu: Czy lubisz komentować codzienne wydarzenia? Chcesz dzielić się swoimi dowcipnymi uwagami z międzynarodową społecznością w Danii? Dołącz do naszego zespołu podcastowego „Last Week in Denmark: Unfolded” jako współprowadzący wolontariusz. Wyślij maila na lastweekdk@gmail.com.
Nowa edycja językowa: Zanim zakończymy sezon 2024, mamy jedno życzenie - stworzyć zespół wolontariuszy, który przygotuje ukraińską wersję newslettera. Ukraińska społeczność znalazła się w pierwszej trójce największych narodowości w Danii. Czego potrzebujemy? Lidera zespołu, tłumaczy z angielskiego na ukraiński, korektorów, promotorów i twórców oryginalnych treści. Mamy nadzieję, że pierwsze wydanie ukaże się w styczniu 2025 roku. Zgłoszenia tutaj.
Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website
Duńska polityka
Tygodniowy przegląd polityczny
Od przyszłego roku możliwy zakaz jeżdżenia zimą na letnich oponach. Ustawa zaproponowana przez Ministerstwo Transportu będzie przedmiotem debaty w styczniu. Jeśli zostanie przyjęta (co jest wysoce prawdopodobne), zacznie obowiązywać od lipca 2025 r. Planowane kary to około 1000 koron za każdą oponę, jeśli kierowca będzie używał opon letnich na śniegu.
Fajerwerki są dozwolone tylko 31 grudnia i 1 stycznia. To dobra wiadomość dla właścicieli czworonogów, ponieważ okres świąt zwykle wiąże się z koniecznością podawania zwierzętom domowym leków przeciwlękowych.
Brak oferentów na budowę farm wiatrowych na Morzu Północnym. Dania chce zbudować trzy nowe, duże farmy wiatrowe na Morzu Północnym. Niestety, żadna firma nie przystąpiła do przetargu. Dlaczego? Nie ma wsparcia państwa, a koszty budowy w ostatnich latach znacznie wzrosły.
Ministerstwo Środowiska kontra gminy. Do 1 marca 2025 r. gminy muszą ochronić 2671 obszarów wokół studni z wodą pitną, egzekwując zakaz stosowania pestycydów. Niestety, wiele gmin nie planuje dotrzymać terminu. Dlaczego? W krótkim czasie muszą zawrzeć z rolnikami porozumienia w sprawie rekompensat, co jest trudniejsze niż się spodziewano. Ministerstwo Środowiska zapowiada wniesienie pozwów przeciwko gminom, które nie zastosują się do przepisów.
W powiększeniu
Komisja parlamentarna ds. obywatelstwa przeprowadziła pierwsze „rozmowy kwalifikacyjne” o obywatelstwo. Jakie są wyniki? Dwóm z trzech kandydatów należy odmówić obywatelstwa, mimo spełnienia przez nich wszystkich innych warunków. Przynajmniej według przewodniczącego komisji z DF (Narodowi Konserwatyści). Rozmowy dotyczyły fundamentalnych wartości.
Ponad 2000 osób oczekuje przyznania duńskiego obywatelstwa, gdy ustawa wejdzie w życie 19 grudnia. Jednak DF zamierza złożyć poprawkę, która miałaby usunąć z listy dwóch przesłuchanych kandydatów oraz wszystkich, którzy kiedykolwiek otrzymali mandat. Szanse na przyjęcie tej poprawki są jednak niewielkie.
Obywatelstwo duńskie można uzyskać tylko na mocy prawa, czyli musi być przyznane przez parlament. Aby je otrzymać, należy zdać test na obywatelstwo i egzamin z języka duńskiego, mieszkać w Danii przez dziewięć lat (z wyjątkami), być zatrudnionym na pełen etat w ciągu ostatnich trzech i pół roku, nie mieć długów publicznych, nie być karanym i uścisnąć dłoń burmistrza. Zazwyczaj w ciągu roku uchwalane są dwie „ustawy o obywatelstwie”, które zawierają konkretne nazwiska osób uzyskujących obywatelstwo.
Duńska gospodarka
Tygodniowy przegląd ekonomii
19 banknotów straci ważność w 31 maja 2025 roku. W obiegu jest wciąż 6,2 miliarda takich banknotów. Które dokładnie stracą ważność? Banknot 1000 DKK i wszystkie wydrukowane przed 2009 rokiem.
Państwo wykupi 59,4% udziałów lotnisk w Kopenhadze i Roskilde. Koszt? 32 miliardy DKK. Z dodatkową pulą 59,4% udziały państwa wzrosną do 98%, dając efektywnie pełną kontrolę nad lotniskami.
"Iværksætterskat" (podatek przedsiębiorczy) został zniesiony z siedmioletnim wstecznym zastosowaniem. Na czym polegał? Dotyczył spółek giełdowych, które posiadały mniej niż 10% publicznie notowanych akcji. Musiały one płacić 22% podatku od rocznego wzrostu wartości tych akcji, niezależnie od tego, czy zostały sprzedane. Oznaczało to, że firmy musiały płacić podatek od niezrealizowanych zysków. Polityka ta miała szczególnie negatywny wpływ na startupy, które niedawno weszły na giełdę. Startupy często doświadczają dużej zmienności cen akcji, co prowadziło do znacznych wahań wartości udziałów. W rezultacie firmy mogły stanąć w obliczu wysokich zobowiązań podatkowych, mimo że nie sprzedały żadnych akcji ani nie osiągnęły z nich zysków.
Strzeżcie się “teflonowej gorączki”. Przez ponad 30 lat pracownicy fabryki Accoat w Kvistgård w Danii cierpieli na “teflonową gorączkę”, stan spowodowany wdychaniem toksycznych oparów podgrzanego Teflonu zawierających chemikalia PFAS charakteryzujący się takimi objawami jak dreszcze, gorączka czy ucisk w klatce piersiowej. Pomimo raportu z 1996 roku zalecającego wprowadzenie działań poprawiających bezpieczeństwo takich jak instalacja alarmów w piekarnikach, nie zostały wprowadzone żadne zmiany, co prowadziło do dalszego występowania przypadków zachorowań wśród pracowników.
W powiększeniu
Gospodarka Danii radzi sobie bardzo dobrze. Rok zakończymy wzrostem o 3%, a podobny wzrost prognozowany jest na przyszły rok. Konsumenci odzyskali siłę nabywczą, a kraj wchodzi w stabilny okres wzrostu wynagrodzeń realnych. Ceny na rynku mieszkaniowym również rosną w ślad za wzrostem gospodarczym i zwiększając się średnio o 3,8%. Uwaga: Wzrost wynagrodzeń realnych oznacza, że wynagrodzenia wzrosły bardziej niż inflacja, co w praktyce oznacza, że można sobie pozwolić na więcej.
Szczególne wyróżnienie należy się branży farmaceutycznej, która napędza gospodarkę, oraz 400 000 międzynarodowym pracownikom w Danii.
Inne interesujące informacje z rządowego raportu gospodarki:
Inflacja ma utrzymać się na poziomie poniżej 2% przez kolejne dwa lata. Jednocześnie wydatki pozostają umiarkowane, ponieważ ludzie wciąż dochodzą do siebie po szoku wywołanym niedawnym kryzysem inflacyjnym.
Ceny mieszkań mają nadal rosnąć w ciągu najbliższych dwóch lat: o 3,3% w 2025 roku i o 3% w 2026 roku. Dobre wieści dla właścicieli nieruchomości, ale mniej korzystne dla osób kupujących swoje pierwsze mieszkanie.
Zatrudnienie w 2025 roku prawdopodobnie nieco się ustabilizuje, co oznacza utrzymanie obecnego poziomu, z ewentualnym niewielkim wzrostem o 5 000 nowych miejsc pracy. Nie przewiduje się wzrostu bezrobocia.
Niestety, globalna gospodarka nie dzieli tego optymistycznego spojrzenia, co może wpłynąć na Danię w ciągu najbliższych dwóch lat. Po pierwsze, gospodarka naszych sąsiadów (Szwecji i Niemiec) nie radzi sobie najlepiej. Po drugie, globalna scena polityczna jest niestabilna, co może prowadzić do nieprzewidzianych wydarzeń wpływających na gospodarkę.
Życie codzienne w Danii
Wgląd w duński styl życia
W ubiegłym tygodniu pisaliśmy o choinkach – w tym obiecaliśmy opowiedzieć o dekoracjach świątecznych. Jedno Boże Narodzenie spędzone w Danii wystarczy, by zapoznać się z plecionymi serduszkami, które zdobią choinki, drzwi, a nawet można je znaleźć w formie szklanych ozdób. To słynne Julehjerter, czyli serca bożonarodzeniowe, duńska tradycja, którą łatwo wykonać własnoręcznie. To także świetna aktywność dla dzieci.
Innym duńskim zwyczajem jest adventskrans, czyli wieniec adwentowy, ozdobiony świecami, zielonymi gałązkami i czerwonymi wstążkami. Cztery świece symbolizują cztery niedziele poprzedzające Boże Narodzenie.
Dla tych, którzy cenią świąteczne ozdoby w formie figurek, warto wspomnieć o nisser – małych postaciach przypominających skrzaty, które odgrywają ważną rolę w duńskim folklorze. W okresie świątecznym rodziny rozstawiają je w domach, by dodać trochę żartobliwego uroku i zabawy. Jeśli Duńczycy zaproszą Cię do swojego domu, koniecznie poszukaj ich na półkach, parapetach lub pod choinką.
Aby wprowadzić do wnętrza trochę zimowej aury, Duńczycy chętnie wykorzystują naturalne elementy jako dekoracje. Jest to rozwiązanie zarówno ekologiczne, jak i przystępne cenowo – puste kąty w domu można wypełnić szyszkami, gałązkami iglaków czy suszonymi plasterkami pomarańczy, dodając przestrzeni odrobiny świątecznej magii.
Tygodniowy przegląd
Nowy trend kulturowy ze Szwecji: „Soft Girl”. Szwecja i inne kraje zachwycają się nowym trendem nazwanym „Soft Girl,” który wprowadza do 2024 roku atmosferę łagodności i delikatności. Młode kobiety coraz częściej wybierają spokojniejszy styl życia, mniej skoncentrowany na karierze, co znajduje odzwierciedlenie w popularnych hashtagach takich jak #hemmaflickvän (dziewczyna pozostająca w domu) i #hemmafru (gospodyni domowa). Influencerki, takie jak Vilma Larsson, dzielą się na swoich profilach codziennym życiem wypełnionym treningami na siłowni, spotkaniami na kawę i domowymi posiłkami – wszystko to możliwe dzięki wsparciu finansowemu partnerów. Dla jednych ten trend to ucieczka od stresów współczesnego życia, dla innych, w tym szwedzkich feministek, to symbol powrotu do tradycyjnego podziału ról między kobietami a mężczyznami.
Bezpłatne leczenie niepłodności dla drugiego dziecka opóźnione do 2026 roku. Duńskie publiczne kliniki leczenia niepłodności przygotowują się do oferowania bezpłatnego in vitro (IVF) dla drugiego dziecka, jednak pełne wdrożenie programu nastąpi dopiero w 2026 roku. Powodem są wyzwania logistyczne, takie jak rozbudowa infrastruktury, rekrutacja specjalistów oraz wydłużenie godzin pracy klinik. Aby skrócić czas oczekiwania, planowane jest outsourcing 1 000 zabiegów do prywatnych placówek oraz zwiększenie liczby operacji w weekendy i święta.
Krótsza „lista gett” – sukces czy symbolika? Kontrowersyjna duńska „lista gett” została zredukowana do ośmiu obszarów, z których cztery usunięto. Minister ds. Społecznych uznał to za dowód sukcesu, przypisując zmiany poprawie wskaźników zatrudnienia oraz wieloletnim działaniom społecznym. Jednak krytycy, w tym socjolog Troels Schultz Larsen, argumentują, że redukcja listy wynika głównie z ogólnych warunków gospodarczych oraz reform w mieszkalnictwie i edukacji, a nie bezpośrednio z samej listy czy powiązanych z nią inicjatyw. Schultz Larsen zauważa, że przymusowe relokacje lub samo nazwanie obszaru „gettem” nie rozwiązują głębszych problemów społecznych, takich jak integracja czy budowanie sieci społecznych.
Ogródki działkowe: od „ogrodów dla ubogich” po milionowe nieruchomości. Duńskie ogródki działkowe, pierwotnie stworzone w XIX wieku jako sposób na zapewnienie rodzinom robotniczym zajęcia i wspieraniu trzeźwości, przekształciły się w ekskluzywne nieruchomości. Szczególnie w Kopenhadze osiągają wartość liczoną w milionach koron, a niektóre zyskały status całorocznych miejsc zamieszkania. Pandemia dodatkowo zwiększyła ich popularność, przyciągając młodsze pokolenia na długie listy oczekujących.
Duńscy uczniowie zmagają się z matematyką: Czy praktyczne podejście to klucz do sukcesu? Badanie TIMSS pokazuje, że duńscy czwartoklasiści osiągają słabsze wyniki w matematyce i naukach ścisłych w porównaniu ze swoimi rówieśnikami z innych krajów nordyckich. Zaledwie 23% uczniów w Danii czuje się pewnie w matematyce, a tylko 33% dostrzega jej przydatność w życiu codziennym – to znacznie mniej niż w sąsiednich państwach. Eksperci zwracają uwagę na powszechną „narrację strachu przed matematyką” oraz zbyt tekstowe podejście do nauczania. Wskazują, że wprowadzenie praktycznych i codziennych zastosowań matematyki mogłoby poprawić zaangażowanie oraz motywację uczniów.
Międzynarodowa społeczność w Danii
Ali Lewis opublikowała 7. odcinek kolumny „Found in Translation”. Tytuł tego tygodnia brzmi „Jeg lærer dansk (uczę się duńskiego)”.
Fragment:
„Często powtarzam tę frazę i zawsze jest to jak przeprosiny. Nie żeby mi było przykro, że uczę się duńskiego. Cóż, czasami mi przykro, kiedy jest 9 rano, pada deszcz i mam przed sobą trzygodzinne zajęcia, podczas których na pewno poczuję się głupio kilka razy”.
Ahmet Akkoc napisał artykuł na podstawie historii otrzymanej od jednego z naszych czytelników. Tytuł brzmi „Jak duński rząd próbował cofnąć mi zezwolenie na pobyt za zbyt długą pracę”.
Fragment:
„Byłem w szoku, gdy zobaczyłem groźnego e-maila od Agencji Imigracyjnej (SIRI), w którym poinformowano mnie, że rozważają anulowanie mojego studenckiego pozwolenia na pobyt za przepracowanie 233 godzin w ciągu jednego miesiąca. Problem w tym, że przepracowałem tylko 84 godziny!”
Nowy autor, Leonidas, zadebiutował na naszej platformie artykułem „Jak wybory w USA mogą wpłynąć na przedsiębiorstwa działające w Danii”.
Fragment:
„W miarę zbliżania się dnia inauguracji 20 stycznia 2025 r. pewne jest tylko jedno. Wpływ tych wyborów wykroczy poza granice USA. Zgodnie z przewidywaniami z wyborów w 2016 r. na horyzoncie widać spadek duńskiego eksportu, a tym samym potencjalny koszt ponad 10 000 miejsc pracy, zgodnie z badaniami Nordea Bank”.
Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w ośmiu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - Włosku - Niemiecku - Węgiersku