Lolland w centrum uwagi, opłaty bankowe pod lupą, szał na Kopenhagę

Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (15.06-22.06) Odcinek 24 Rok 5

TOP 3 Wiadomości

1. Czy Lolland może zostać nową mekką dla obcokrajowców mieszkających w Danii?

2. Sprawdź swoje opłaty za rachunek bankowy. Możesz zaoszczędzić do 50000 koron rocznie jeśli zmienisz bank.

3. Kopenhaga została wybrana najlepszym miastem do życia na świecie.

Podcast Last Week in Denmark omawia 3 najważniejsze wiadomości tygodnia z międzynarodowego punktu widzenia dwojga współprowadzących. Subiektywnie, globalnie, duńsko. Posłuchaj na Spotify, Apple Podcasts, YouTube i Amazon Music.

Od redakcji

Polskie wiadomości

Zakończenie roku szkolnego w Polskiej Sobotniej Szkole w Vejle

W zeszły weekend rodziny uczniów Polskiej Sobotniej Szkoły w Vejle spotkały się na pikniku z okazji zakończenia roku szkolnego. Wspólny czas przy ognisku, grillowanych kiełbaskach i stołach zastawionych domowymi wypiekami był okazją do niekończących się rozmów, sprzyjających integracji polonijnej społeczności. W trakcie spotkania panowała fantastyczna atmosfera, co tylko potwierdza, jak istotne jest budowanie i pielęgnowanie wspólnoty wśród Polaków mieszkających poza granicami kraju.

Przekazanie polskiej prezydencji w Radzie UE

W poniedziałek, 16 czerwca 2025 roku, w Duńskim Muzeum Narodowym w Kopenhadze odbyła się uroczysta gala z okazji zbliżającego się zakończenia polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Szefowa Misji Ambasady RP w Królestwie Danii, Ewa Dębska, symbolicznie przekazała prezydencję na ręce władz duńskich, gdyż to właśnie Dania obejmie to stanowisko od 1 lipca 2025 r. Wydarzenie uświetnił koncert jazzowy zespołu Scandinavian Art Ensemble.

Dania - Lolland daje przykład: dwie kandydatki międzynarodowe na liście wyborczej

W większości gmin w Danii wybory samorządowe w 2025 roku przejdą niemal bez udziału kandydatów międzynarodowych. W niektórych miejscach startuje jedna taka osoba. W wielu – żadna. A na Lolland? Aż dwie.

Poznajcie Candice Progler-Thomsen oraz Summer Juul Andersen, dwie kobiety, które przeprowadziły się do Danii, zbudowały tu swoje życie i wkraczają teraz do polityki z wspólną misją: uczynić z Lolland miejsce, w którym osoby z zagranicy nie tylko czują się mile widziane, ale mają realny wpływ na decyzje.

Candice doskonale zna realia życia międzynarodowego. Pracowała w USA, Arabii Saudyjskiej i Danii – zajmując się m.in. pozyskiwaniem talentów, onboardingiem i integracją, szczególnie w trakcie pracy na Copenhagen Business School. Ale dopiero po przeprowadzce na Lolland zaczęła działać lokalnie. W 2021 roku, jeszcze przed boomem związanym z projektem Femern i przed otwarciem Lolland International School, założyła International Community Lolland-Falster – platformę, która od tamtej pory wspiera nowych mieszkańców regionu. Organizuje m.in. spotkania sieciujące, warsztaty i seminaria kulturowe. Jej bezpłatne zajęcia – jak te o duńskiej demokracji i wyborach – pomagają obcokrajowcom zrozumieć ich prawa.

Summer pochodzi z Teksasu, a zanim osiedliła się na Lolland w 2019 roku, mieszkała w sześciu krajach. Ma dyplom MBA i ponad 20 lat doświadczenia w budownictwie, hotelarstwie, HR i finansach. Obecnie pracuje jako specjalistka ds. raportowania przy projekcie Femern. Wie, co znaczy być częścią wielokulturowego zespołu – ale i co znaczy czuć się obco w nowym miejscu. Jej kampania wyborcza skupia się na likwidowaniu tej bariery. Jako przewodnicząca International Community Lolland-Falster i członkini Rady ds. Integracji w Lolland widzi z bliska, jak region dynamicznie się zmienia. Jej priorytety? Szybsze wsparcie dla nowych mieszkańców, lepsza współpraca między gminą a biznesem oraz zadbanie o to, by międzynarodowe rodziny miały wszystko, czego potrzeba do życia tutaj.

Co szczególne – żadna z nich nie czekała, aż polityka zaprosi je do stołu. Same stworzyły potrzebne struktury: sieci, inicjatywy, platformy. Teraz są gotowe, by współtworzyć politykę „od środka”.

Lolland to nie tylko lokalny przypadek. To sygnał, dokąd może zmierzać Dania. Kraj się zmienia – ale reprezentacja międzynarodowa w polityce lokalnej wciąż bardzo odstaje od rzeczywistości. Zbyt często mówi się o obcokrajowcach, zamiast z nimi. Te wybory to okazja, by to zmienić.

Więc jeśli czytasz to z Kopenhagi, Viborga, Esbjergu albo z dowolnego innego miejsca – weź przykład z Lolland. Wspieraj kandydatów międzynarodowych w swojej gminie. Udostępnij ich nazwiska. Zadawaj pytania. Zaproponuj pomoc. A jeśli nikt nie reprezentuje Twojego środowiska – może to czas, by samemu zrobić pierwszy krok.

Duńska polityka może wyglądać na zamknięty klub – ale na Lolland drzwi są szeroko otwarte.

Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!

Wszechświat LWID

Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website

Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w ośmiu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - Włosku - Niemiecku - Węgiersku

Duńska polityka

Nowe prawa

⚖️ Bez wcześniejszej emerytury dla poważnych przestępców. Zgodnie z nowym porozumieniem politycznym osoby skazane za poważne przestępstwa – w tym członkowie gangów – stracą prawo do wcześniejszej emerytury. Przepisy będą obowiązywać przez pięć lat. Po tym czasie będzie można ponownie ubiegać się o świadczenie, jeśli spełnione zostaną określone warunki. Okres karencji w dostępie do innych świadczeń publicznych również zostanie wydłużony do pięciu lat. Zwolennicy zmian podkreślają, że nie jest fair, by osoby zaangażowane w przestępczość zorganizowaną korzystały z systemu świadczeń. Rząd uważa te działania za niezbędne, by utrzymać zaufanie do systemu opieki społecznej.

🛠️ Doświadczenie zawodowe pomoże w rekrutacji do szkół zawodowych. Od 2026 roku młodzi ludzie, którzy nie mają wystarczających ocen, będą mieli większe szanse na dostanie się do szkoły zawodowej, jeśli mogą wykazać się odpowiednim doświadczeniem – na przykład z pracy dorywczej. Praktyczne umiejętności będą dodatkowym elementem oceny podczas rozmów rekrutacyjnych, obok takich kryteriów jak motywacja, punktualność czy umiejętność pracy w zespole. Celem zmian jest docenienie umiejętności zdobywanych w codziennym życiu i ułatwienie dostępu do ścieżek kształcenia zawodowego.

Propozycje prawne

🤝 Łatwiej dla wolontariuszy? Rząd otrzymał 51 zaleceń dotyczących uproszczenia przepisów dla stowarzyszeń i wolontariuszy. Wśród propozycji znalazły się m.in. łagodniejsze zasady dotyczące noclegów szkolnych podczas wydarzeń sportowych, prostsze procedury uzyskiwania pozwoleń na sprzedaż napojów oraz łatwiejsze otwieranie kont bankowych. Prawie połowa wolontariuszy przyznaje, że biurokracja utrudnia im działanie, a niektórzy rozważają rezygnację z tego powodu. Projekt rządowy ma zostać przedstawiony po wakacjach — z zapowiedzią konkretnych działań.

Przeczytaj nasz artykuł: Dlaczego wolontariat może być kluczem do poczucia przynależności w Danii

Scena polityczna

🌊 Toksyczne wybrzeża wywołują polityczny kryzys. Nowe dochodzenie wykazało, że wody przybrzeżne są dwukrotnie bardziej zanieczyszczone szkodliwymi chemikaliami, niż wcześniej podawało Ministerstwo Środowiska. Cała opozycja wezwała ministra do złożenia wyjaśnień. Krytycy mówią o „pełnowymiarowym kryzysie środowiskowym” i domagają się natychmiastowych działań. Minister przyznał, że nadzór był niewystarczający, ale zapewnia, że trwają już reformy.

🇩🇰 Większy wpływ Grenlandii i Wysp Owczych na politykę królestwa. Podczas konferencji prasowej w Tórshavn premier Mette Frederiksen ogłosiła, że Grenlandia i Wyspy Owcze będą miały większy udział w kształtowaniu przyszłości Królestwa Danii. Obejmuje to m.in. silniejszą pozycję w Radzie Arktycznej i Radzie Nordyckiej. Lider Grenlandii, Jens-Frederik Nielsen, z zadowoleniem przyjął zapowiedź zmian, ale podkreślił, że równoprawne partnerstwo wymaga również większych inwestycji w Grenlandii i wezwał do działań na rzecz wzmocnienia fundamentów tej relacji.

🚗 Coraz więcej głosów za likwidacją podatku rejestracyjnego od samochodów. Organizacje FDM i Mobility Denmark proponują zastąpienie wysokiego podatku rejestracyjnego nowym systemem, który opierałby się na emisjach i faktycznym użytkowaniu dróg. Zamiast jednorazowej, dużej opłaty przy zakupie samochodu, kierowcy płaciliby regularne opłaty uzależnione od emisji CO₂, zużycia energii i być może liczby przejechanych kilometrów. Choć zmiany nie są planowane od razu, rośnie presja na osiągnięcie porozumienia politycznego jeszcze przed wakacjami.

Program duńskiej prezydencji w UE – główne punkty (przeczytaj po angielsku):

• Wzmocnienie współpracy obronnej UE (w tym PESCO i bezpieczeństwo morskie)

• Wsparcie dla Ukrainy w drodze do członkostwa w UE

• Uproszczenie regulacji unijnych, szczególnie dla MŚP

• Zapewnienie dostępu do kluczowych surowców i zielonej energii

• Wzmocnienie cyfrowej suwerenności UE i odporności sektora telekomunikacyjnego

• Zwiększenie produkcji szczepionek w UE i przygotowanie na kryzysy

• Promowanie równych szans i integracji społecznej

• Rozwój spójnej polityki migracyjnej i zarządzania granicami

Duńska gospodarka

Nasze pieniądze

🏛️ Rząd planuje duże cięcia w państwowej biurokracji. Do 2030 roku wydatki administracyjne mają spaść o co najmniej 5,5 miliarda koron. Ministerstwa będą musiały znaleźć oszczędności poprzez cyfryzację, ograniczenie liczby zadań i zwiększenie efektywności. Nie mogą naruszyć budżetów na obronność, wymiar sprawiedliwości i służby ratunkowe. W planie przewidziano również utworzenie zespołu ds. sztucznej inteligencji, jednak związki zawodowe ostrzegają, że niejasne cele i brak konkretnych priorytetów mogą przynieść skutek odwrotny od zamierzonego. Organizacje biznesowe chcą jeszcze większych cięć.

🏦 Opłaty bankowe wciąż są dla wielu zagadką. Nowe badanie Forbrugerrådet Tænk wykazało, że roczne koszty bankowości mogą się różnić nawet o 50 000 koron w zależności od banku i profilu klienta. Problem? Opłaty są niemal niemożliwe do porównania — ukryte w niezliczonych dokumentach i formatach. Branża twierdzi, że większość klientów nie ma skomplikowanych potrzeb, ale obrońcy praw konsumenta wskazują, że nawet profesjonaliści mają trudności z rozszyfrowaniem kosztów.

🏘️ Rząd przeprowadzi przegląd systemu finansowania gmin. Rozpoczęto kompleksową analizę systemu dotacji i wyrównywania środków między gminami, który co roku redystrybuuje około 25 miliardów koron, aby zapewnić równość usług publicznych w całym kraju. Celem jest dostosowanie systemu do współczesnych realiów, zapewniając sprawiedliwy podział przy jednoczesnym wspieraniu efektywnego zarządzania lokalnego. Raport końcowy ma powstać w 2027 roku, a nowe zasady wejść w życie w 2029 roku.

Stan rynków

🧠 Poziom stresu wzrasta, zwłaszcza wśród młodych. Prawie co piąty pracownik czuje się zestresowany, a ponad połowa winą obarcza pracę. Tendencja jest rosnąca, szczególnie w grupie wiekowej 25–34 lata, a problem dotyka częściej kobiety niż mężczyzn. Rząd podkreśla, że stres to już nie tylko sprawa indywidualna, lecz społeczna. Równocześnie coraz więcej seniorów chce pracować po osiągnięciu wieku emerytalnego, ale nadal spotykają się z dyskryminacją ze względu na wiek, co podkreśla rosnące podziały na rynku pracy.

Przeczytaj nasz artykuł o wsparciu zdrowia psychicznego dla obcokrajowców.

🚨 Oszustwa wykryte w każdym kiosku podczas gruntownej kontroli. Wszystkie 23 kioski objęte niezapowiedzianą kontrolą w Kopenhadze zostały przyłapane na łamaniu prawa. Znaleziono tysiące nielegalnych produktów nikotynowych, alkohol bez akcyzy, żywność z zakazanymi dodatkami, podrobione towary, słodycze z nieznanych źródeł i duże sumy ukrytej gotówki. Trzy osoby zatrudnione w kioskach pobierały jednocześnie zasiłki. Ta kontrola to część szerszej inicjatywy i póki co tylko w dwóch z 69 skontrolowanych kiosków nie wykryto żadnych naruszeń.

📱 Małe zmiany w aplikacjach mogłyby pomóc młodzieży zerwać z nałogiem scrollowania. Nowe badanie duńskiego urzędu ds. konsumentów pokazuje, że drobne zmiany w sposobie działania aplikacji mogą znacząco ograniczyć czas spędzany przez młodzież w mediach społecznościowych. Wielu nastolatków sprawdza telefon co godzinę w czasie lekcji, a niektórzy spędzają na scrollowaniu nawet 20% czasu zajęć. Takie platformy jak TikTok i Instagram są projektowane tak, by uzależniać, ze szkodą dla zdrowia psychicznego i snu.

Przeczytaj nasz artykuł o szkole, która zakazała telefonów i odmieniła życie uczniów.

Przedsiębiorczość

Masz startup i potrzebujesz finansowania na rozwój? Oto coś dla Ciebie.👇

Iværksætterdanmark nadal dysponuje 3 milionami koron na bezzwrotne dotacje.

🌱 Zielone startupy w Regionie Zelandii: 56 grantów NextStep po 36 000 koron.
Termin zgłoszeń: 1 września. Złóż wniosek tutaj.

🦄 Pozostałe startupy w Regionie Zelandii: 53 granty Business Boost po 5 200 koron.
Termin zgłoszeń: 30 czerwca. Złóż wniosek tutaj.

📍 Startupy z reszty Danii: 144 granty Business Boost po 5 200 koron.
Termin zgłoszeń: 30 czerwca. Złóż wniosek tutaj.

Życie codzienne w Danii

🏆 Najbardziej przyjazne do życia miasto na świecie? To stolica. Kopenhaga została uznana za najlepsze miasto do życia na świecie według Global Liveability Index 2025. Miasto uzyskało doskonały wynik 100 punktów w zakresie stabilności, edukacji i infrastruktury, spychając Wiedeń na drugie miejsce po trzech latach na czele. Pierwszą piątkę zamykają Zurych, Melbourne i Genewa. Podczas gdy globalne wyniki stabilności spadły, Kopenhaga wyróżniała się stałą jakością życia.

⭐ Nowe gwiazdki w kuchni. Sześć restauracji w całym kraju zdobyło swoją pierwszą gwiazdkę Michelin, zwiększając łączną liczbę jednogwiazdkowych miejsc do 27. Wśród nowych restauracji znalazły się Alimentum w Aalborgu, Pearl Paula Proffitta w pobliżu granicy z Niemcami oraz kilka restauracji w stolicy, w tym Sushi Anaba. W tym roku nie pojawiły się żadne nowe dwu- lub trzygwiazdkowe restauracje, ale wszystkie istniejące gwiazdki zostały utrzymane. Tymczasem w Tórshavn, farerska restauracja Paz zrobiła wielkie wejście z dwiema gwiazdkami.

🚰 Degustacja wody wchodzi na salony. Globalny trend zmienia wodę mineralną w nowe wino, z degustacjami, nagrodami i brandingiem dla smakoszy. Podczas niedawnego wydarzenia sędziowie degustowali ponad 100 wód, od wulkanicznych wód roztopowych w Peru po krople zebrane przez mgłę na Tasmanii. Eksperci twierdzą, że woda naprawdę smakuje inaczej w zależności od minerałów i pochodzenia, ale chociaż woda butelkowana może wydawać się "czystsza", lokalna woda z kranu jest często równie dobra, jeśli nie lepsza. Wciąż jednak rosną obawy dotyczące importowania fantazyjnej wody z daleka, zwłaszcza gdy czysta woda pitna nie jest globalną gwarancją.

💊 Odense walczy z rosnącym spożyciem opioidów wśród młodzieży. Coraz więcej młodych ludzi nadużywa opioidów, takich jak tramadol i fentanyl, co skłoniło Odense do zaproponowania nowego planu działania. Jednym z pomysłów jest oferowanie kart podarunkowych zachęcających do udziału w sesjach terapeutycznych. Opioidy są niebezpiecznie uzależniające i mogą być śmiertelne, nawet w małych dawkach. Plan koncentruje się na edukacji, wczesnym wykrywaniu i współpracy międzysektorowej.

📚 Kontrowersyjne tematy pomijane w klasach. Prawie jeden na czterech nauczycieli twierdzi, że unika pewnych tematów w klasie, ponieważ są one zbyt kontrowersyjne. Tematy takie jak karykatury Mahometa, tożsamość płciowa i samobójstwo należą do tych pomijanych, często w celu ochrony dobrego samopoczucia uczniów lub uniknięcia konfliktu. Niektórzy nauczyciele obawiają się nawet o swoje bezpieczeństwo. Podczas gdy politycy wzywają do silniejszego wsparcia i swobody nauczania, związek zawodowy nauczycieli wzywa do odrzucenia krajowych przepisów i zamiast tego chce bardziej lokalnych rozwiązań.

🎓 Sztuczna inteligencja dozwolona w klasie, ale zakazana na egzaminach. Narzędzia takie jak ChatGPT są szeroko stosowane w ciągu roku szkolnego, ale surowo zakazane podczas testów, co frustruje uczniów. Argumentują oni, że egzaminy powinny odzwierciedlać nowoczesną naukę, a nie udawać, że sztuczna inteligencja nie istnieje. Niektóre szkoły zezwalają na ograniczone wykorzystanie sztucznej inteligencji, ale większość nadal traktuje ją jako oszustwo. Uczniowie i dyrektorzy szkół domagają się teraz jaśniejszych zasad, zajęć skoncentrowanych na technologii, a może nawet specjalnego przedmiotu poświęconego sztucznej inteligencji, aby przygotować młodych ludzi do życia w prawdziwym świecie.

🧠 Jedna na pięć osób dorosłych ma problemy z adaptacyjnym rozwiązywaniem problemów. Nowy raport pokazuje, że około 20% osób w wieku 16-65 lat w Danii ma niskie umiejętności w zakresie adaptacyjnego rozwiązywania problemów, czyli zdolności do dostosowywania rozwiązań w przypadku pojawienia się nowych informacji. Podczas gdy Dania osiąga wyniki powyżej średniej międzynarodowej, kraje takie jak Szwecja, Finlandia i Norwegia wypadają nieco lepiej. Różnica jest szczególnie duża w różnych grupach wiekowych: prawie jedna trzecia osób w wieku 55-65 lat boryka się z tym problemem, w porównaniu do mniej niż 10% osób w wieku 25-34 lat. Wyniki te podkreślają rosnącą potrzebę uczenia się przez całe życie.

Międzynarodowa społeczność

💰 Opłata za złożenie wniosku o obywatelstwo wzrasta. Począwszy od 18 czerwca, koszt ubiegania się o obywatelstwo wzrasta z 4000 do 6000 DKK, aby odzwierciedlić koszty przetwarzania. W przypadku osób, które otrzymały odmowę i ponownie złożyły wniosek, tylko pierwsze ponowne złożenie wniosku będzie bezpłatne; następnie każda kolejna próba będzie kosztować 3000 DKK. Opłata w wysokości 4000 DKK pozostaje jednak niezmieniona dla młodych ludzi urodzonych lub wychowanych w kraju, ze względu na zobowiązania międzynarodowe.

🚫 Mandat za przekroczenie prędkości blokuje obywatelstwo po 24 latach. Timowi Griggsowi, obywatelowi Wielkiej Brytanii, który mieszka w tym kraju od 24 lat, odmówiono obywatelstwa z powodu mandatu za przekroczenie prędkości; jechał 67 km/h w strefie o ograniczeniu do 50 km/h. Decyzja ta zszokowała Tima i jego duńską rodzinę, zwłaszcza po 2,5 roku oczekiwania na odpowiedź. Ze względu na popełnione wykroczenie grozi mu teraz 4,5-letni okres oczekiwania, zanim będzie mógł ponownie ubiegać się o obywatelstwo.

Nowe doniesienia

Czy lepiej kupić czy wynająć w Danii jako obcokrajowiec? Daniel Sfita przygląda się bliżej zaletom i wadom oraz temu, co zapewni ci lepszą sytuację za 10 lat.

W zeszłym miesiącu Duńczycy zostali poproszeni o głosowanie na tradycje, rzemiosło i zwyczaje kraju, które powinny znaleźć się na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Przedmioty z największą liczbą głosów zostaną uwzględnione w aplikacji Danii do UNESCO. Przyjrzeliśmy się znaczeniu listy. Najpierw: Daniel Schneider przedstawia Dannebrog, flagę narodową Danii.

Przeczytaj więcej: Duńczyk, który przypadkowo zainspirował prawo zakazujące wywieszania flag narodowych.

Nasze przewodniki „Jak….w Danii” są zawsze popularne! W ciągu ostatnich kilku miesięcy odnotowaliśmy ogromny ruch w naszych artykułach na temat uprawnień podatkowych w 2025 r., poruszania się po wsparciu zdrowia psychicznego jako obcokrajowiec, praw do zakupu nieruchomości jako obcokrajowiec i uzyskania kredytu hipotecznego. Znajdź naszą pełną serię tutaj. Nie widzisz tego, o czym chcesz wiedzieć więcej? Skontaktuj się z nami pod adresem reporter@lwid.dk.

Nowe felietony

Czy wiesz, że Last Week in Denmark oferuje teraz możliwość zamieszczania treści sponsorowanych? Jeśli prowadzisz firmę, o której powinni dowiedzieć się nasi czytelnicy, chętnie o niej napiszemy – wspierając naszą działalność i Twoją promocję. Skontaktuj się z nami tutaj.

Jeśli masz pomysł na temat wiadomości lub artykułu, który powinniśmy poruszyć, również zapraszamy do kontaktu: reporter@lwid.dk.