Koniec mediów społecznościowych w Danii?; Medyczna marihuana; Musimy pić mniej alkoholu
Dania na Tacy - Przegląd Tygodnia (24.11-01.12) Odcinek 41 Rok 4
Od redakcji
Sytuacja w Danii
Czy ucieszył Cię pierwszy prezent z kalendarza adwentowego? Odrobina porannej dopaminy – w sam raz, by wprowadzić w świąteczny nastrój. Do niektórych z nas jednak świąteczny nastrój przychodzi z opóźnieniem. Zastanawiasz się, dlaczego? Jeśli pochodzisz z Mołdawii, właśnie udało Ci się uniknąć katastrofy, wybierając proeuropejskiego prezydenta. Jeśli jednak mieszkasz w Gruzji, ten cios dosięgnął celu – a teraz prawdopodobnie jesteś na ulicy, próbując odzyskać swój kraj z rąk zagranicznych agentów.
Co z Rumunią? Dziś Rumuni powinni świętować swoje zjednoczenie (unię Mołdawian, Wołochów i Siedmiogrodzian). Jednak radość przyćmiewa podzielone społeczeństwo. Rodziny zwróciły się przeciwko sobie, wieloletnie przyjaźnie zakończyły się w mgnieniu oka, a ludzie coraz częściej powracają do religijnego fundamentalizmu. Dlaczego? To efekt dobrze zaplanowanego rosyjskiego ataku hybrydowego za pośrednictwem TikToka. Mistyczny lider, który potrafi pięknie mówić i odzwierciedla ludzkie lęki oraz gniew, pojawił się znikąd. Ma aurę, która sprawia, że niektórzy widzą w nim drugie przyjście Jezusa. To, w połączeniu z siłą algorytmów nieustannie podsuwających to, co chce się usłyszeć, przyniosło niszczycielskie skutki dla demokracji. Rezultat? Dowiemy się po 9 grudnia.
Jednak wszyscy są zaniepokojeni. Od Waszyngtonu po Brukselę, od Kopenhagi po Paryż – wszyscy przywódcy państw z niepokojem obserwują wydarzenia rozgrywające się w Rumunii. Przejęcie kraju członkowskiego UE i NATO przez Rosję byłoby katastrofalne dla obu tych organizacji i osłabiłoby wschodnią flankę. Jeśli ten scenariusz stanie się rzeczywistością, żadna demokracja nie będzie odporna na wpływ TikToka.
Kampania polecająca
To już trzeci tydzień kampanii poleceń sponsorowanej przez Bloomtree Tech i powoli zbliżamy się do celu 2000 subskrybentów! Dokładnie mamy ich 1454. Jeśli przegapiliście szczegóły dotyczące konkursu w zeszłym tygodniu, możecie przeczytać o nich tutaj.
Pierwsza piątka tego tygodnia (29.11.2024): Ellie Owens (231); Milena Giunti (79); Alina Racila (77); Rupert Jacobsen (63); Keith Machado (59).
Został ostatni tydzień na wzięcie udziału w konkursie (ostateczne rozstrzygnięcie - 13 grudnia), co oznacza, że wciąż każdy może wygrać. Szybkie wskazówki dla graczy: Pamiętajcie, że oprócz angielskiej, mamy siedem innych wersji językowych (linki znajdziecie na końcu newslettera), więc jeśli znacie osoby, które mogą być zainteresowane ich czytaniem, możecie w ten sposób zdobyć punkty.
Dziękujemy za czytanie i udostępnianie Danii na Tacy!
Wezwanie do działania: Pracujemy nad projektem dotyczącym promowania demokracji i musimy zebrać dane, aby potwierdzić nasze twierdzenia. Poświęć kilka minut na wypełnienie tej ankiety po angielsku bądź po duńsku.
P.S. Zbiórka broni przez duńską policję została zakończona. Możesz obejrzeć ten film, jeśli chcesz zobaczyć co ludzie trzymali w domu. A jeśli chcesz zacząć tydzień z uśmiechem, przeczytaj tę historię o babci AI, która terroryzuje telefonicznych oszustów.
Wszechświat LWID
Prowadzący podcast: Czy lubisz komentować codzienne wydarzenia? Chcesz podzielić się swoimi dowcipnymi spostrzeżeniami z międzynarodową społecznością w Danii? Dołącz do naszego zespołu podcastowego „Last Week in Denmark: Unfolded” jako współprowadzący wolontariusz. Wyślij wiadomość na adres: lastweekdk@gmail.com.
Nowa wersja językowa: Przed końcem 2024 roku chcielibyśmy skompletować zespół wolontariuszy, aby uruchomić ukraińskojęzyczną wersję newslettera. Społeczność ukraińska znalazła się w pierwszej trójce największych grup narodowościowych w Danii. Kogo poszukujemy? Lidera zespołu, tłumaczy z angielskiego na ukraiński, korektorów, promotorów i kuratorów oryginalnych treści. Mamy nadzieję, że pierwszy numer ukaże się już w styczniu 2025 roku. Aplikuj tutaj.
Linkedin - Instagram - Facebook - LWID App - Merchandise Store - Podcast - Website
Duńska polityka
Tygodniowy przegląd polityczny
Specjalne przepisy dla ukraińskich uchodźców będą obowiązywać do marca 2026 r. Władze automatycznie przedłużą pozwolenia na pobyt przyznane na mocy tych przepisów. Umożliwiają one ukraińskim uchodźcom pobyt w Danii i dają prawa zbliżone do tych, które przysługują obywatelom UE.
Od kwietnia 2025 r. zdjęcia rentgenowskie i USG będzie można wykonać u lokalnego chiropraktyka. Rady regionalne i Stowarzyszenie Chiropraktyków zawarły porozumienie, na mocy którego lekarze rodzinni będą mogli skierować pacjentów na rentgen i USG do chiropraktyka. Ponadto osoby z zaburzeniami układu mięśniowo-szkieletowego będą kierowane na bezpłatną chiropraktykę. Przeczytaj treść porozumienia tutaj.
Medyczna marihuana zostanie z nami na dłużej. Rozpoczęty w 2018 r. pilotażowy program, który umożliwiał pacjentom wnioskowanie o medyczną marihuanę w celu złagodzenia bólu i nudności, zostanie wprowadzony na stałe od 2026r. Program obejmuje pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, urazami rdzenia kręgowego, nowotoworami i przewlekłym bólem.
Postęp w Parlamencie. Wprowadzono tłumaczenie symultaniczne między grenlandzkim a duńskim podczas tury pytań do premierki. To osiągnięcie można przypisać posłance Aki-Matildzie Høegh-Dam, która wygłosiła w Parlamencie wiele przemówień po grenlandzku i lobbowała za wprowadzeniem tłumaczeń.
Kandydat Danii na stanowisko komisarza Unii Europejskiej został zatwierdzony. Były minister, socjaldemokrata Dan Jørgensen jest nowym komisarzem ds. energii i mieszkalnictwa. Przed nim trzy główne zadania: osiągnięcie niezależności od rosyjskiego gazu, zintensyfikowanie zielonej transformacji i zapewnienie konkurencyjności na rynku energetycznym. W ciągu pierwszych 100 dni musi przedstawić propozycję, jak uczynić przemysł w Europie bardziej przyjaznym dla środowiska.
Mette Frederiksen popiera nakaz aresztowania premiera Izraela. Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania Binjamina Netanjahu, premiera Izraela. Zarzuty dotyczą popełnienia zbrodni wojennych na terytorium Palestyny, w tym celowego uniemożliwiania cywilom w Gazie dostępu do żywności, wody, leków i innych podstawowych potrzeb.
Propozycje partii politycznych
Zdecydowana większość parlamentu, w tym partie rządowe, chce wznowienia międzynarodowych adopcji od przyszłego roku. Liberal Alliance (Libertariańscy Konserwatyści) uważa, że jest na to za wcześnie.
Migawki ze sceny politycznej
Ministerstwo Kultury wyraziło niezadowolenie z powodu problemów związanych z wymogiem logowania do telewizji krajowej (DR TV) i chce ich jak najszybszego rozwiązania.
W powiększeniu
Stowarzyszenie Lekarskie zaproponowało szereg działań mających na celu ograniczenie kultury spożywania alkoholu w Danii. Przesłanie jest jasne: „Musimy pić mniej alkoholu”.
Podniesienie minimalnego wieku sprzedaży wszystkich rodzajów alkoholu do 18 lat.
Wprowadzenie minimalnej ceny na alkohol, aby ograniczyć jego dostępność.
Ukrywanie mocniejszych alkoholi w sklepach spożywczych i supermarketach, podobnie jak obecnie ukrywane są produkty nikotynowe.
Zakaz sprzedaży alkoholu między 22:00 a 08:00 rano.
Zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych.
Zakaz marketingu produktów alkoholowych.
Zakaz alkoholu na imprezach szkolnych.
Promowanie idei społeczności wolnych od alkoholu.
Partia Socjaldemokratyczna (Socialdemokratiet) jest otwarta na te propozycje, ale najpierw musi je przedyskutować wewnętrznie. Już teraz popierają jednak dwa z tych postulatów: podniesienie minimalnego wieku oraz wprowadzenie minimalnej ceny na alkohol. Venstre (Liberałowie) natomiast uważa, że propozycje Stowarzyszenia Lekarskiego nie zostaną w najbliższym czasie zrealizowane.
50 000 osób podpisało inicjatywę obywatelską, która postuluje zakaz korzystania z mediów społecznościowych przez osoby poniżej 18 roku życia. Gdy inicjatywa osiągnie 50 000 podpisów, musi być przedyskutowana w Parlamencie. Nowa minister ds. cyfryzacji, Caroline Stage, wyraziła gotowość do walki z gigantami mediów społecznościowych, aby chronić młodych ludzi. Jednak wprowadzenie zakazu korzystania z mediów społecznościowych dla osób poniżej 18 roku życia jest niemożliwe na poziomie krajowym – wymagałoby to decyzji na poziomie europejskim.
Większość partii politycznych uważa, że granica 18 lat jest zbyt wysoka i sugeruje, aby zakaz dotyczył osób poniżej 15 roku życia.
50% dzieci posiada profil w mediach społecznościowych przed ukończeniem 10 roku życia, a w wieku 13 lat odsetek ten wzrasta do 94%.
Egzekwowanie zakazu byłoby jednak dużym wyzwaniem – jedyną skuteczną metodą mogłoby być całkowite zablokowanie platform mediów społecznościowych na terenie Danii.
Słowo od redakcji: Jeśli możecie, trzymajcie swoje dzieci z dala od mediów społecznościowych tak długo, jak to możliwe. Nie korzystajcie z nich w ich obecności, ponieważ to również wpływa na ich zachowanie. Więcej informacji znajdziecie tutaj.
Od 2018 roku obywatele Danii mogą proponować inicjatywy obywatelskie, które Parlament musi przedyskutować i poddać pod głosowanie. Niestety, osoby bez obywatelstwa Danii nie mogą takich inicjatyw ani proponować, ani podpisywać. W sumie zaproponowano 1850 inicjatyw obywatelskich, z czego 53 zebrały wymagane 50 000 podpisów. Spośród tych 53 tylko 7 inicjatyw stało się prawem. Jedną z tych propozycji, które weszły w życie, było wprowadzenie sześciomiesięcznego płatnego urlopu w przypadku utraty dziecka.
Duńska gospodarka
Tygodniowy przegląd ekonomii
Walka między Rzecznikiem Praw Konsumenta a firmami energetycznymi trwa. Tym razem na celowniku znalazła się firma Andel Energi. Firma zapomniała poinformować klientów o zmianach w umowach na energię elektryczną. Oznacza to, że klienci nie są związani tymi zmianami i mogą ubiegać się o zwrot pieniędzy. Na przykład dotyczy to klientów z taryfą BasisEl, którzy zostali przeniesieni na TimeEnergi, a także tych z Fast Energi Solar & Wind, którzy również przeniesiono na TimeEnergi. Możesz złożyć wniosek o zwrot pieniędzy tutaj.
Finans Danmark Fraud Task Force przedstawiła 18 rekomendacji mających na celu zwalczanie oszustw internetowch. W 2023 roku aż 190 000 osób w Danii padło ofiarą cyfrowych oszustw. Wśród propozycji znajdują się m.in. filtr antyspamowy dla wiadomości SMS, wymóg dwuskładnikowego uwierzytelniania dla mediów społecznościowych oraz większe uprawnienia dla banków do przeprowadzania kontroli.
Za trzy lata fabryka czekolady Toms przeniesie produkcję z Danii do Polski. Marka Toms jest ikoną w Danii i ma ponad stuletnią historię. Produkcja cukierków będzie kontynuowana w Hvidovre (Dania), ale produkcja czekolady zostanie przeniesiona do Nowej Soli (woj. lubuskie, Polska). Około 170 osób będzie musiało znaleźć nową pracę.
35 śmiertelnych wypadków w pracy w ciągu roku w Danii. Prawie co dziesięć dni ginie pracownik. Najbardziej narażone miejsce pracy? Place budowy. Zdecydowana większość ofiar wypadków śmiertelnych to pracownicy międzynarodowi. Podczas ostatniego wypadku na budowie zakładu biogazu Flemløse życie straciło dwóch młodych Rumunów; nadal poszukiwany jest trzeci, a sześciu innych pracowników różnych narodowości zostało rannych.
Minister ds. zatrudnienia ogłosił pakiet inicjatyw mających na celu wzmocnienie uprawnień Duńskiego Urzędu ds. Środowiska Pracy.
W powiększeniu
2 100 miliardów koron od krajów rozwiniętych dla rozwijających się, jako rekompensata za skutki zmian klimatycznych. COP29 (międzynarodowa konferencja klimatyczna) zakończyła się porozumieniem finansowym: od 2035 r. kraje rozwinięte będą musiały potroić swoje wsparcie dla krajów rozwijających się, osiągając kwotę 2 100 miliardów koron. Choć uznano to za sukces, przywódcy 77 krajów rozwijających się twierdzą, że kwota ta jest znacznie niższa od faktycznych potrzeb. By poradzić sobie ze skutkami zmian klimatu potrzebują czterokrotnie więcej środków niż przewidziano w porozumieniu.
Duńskie firmy chcą inwestować w odbudowę Ukrainy. Minister biznesu wraz z 22 firmami odbył tajną wizytę w Ukrainie, aby lepiej zrozumieć szanse i możliwości dla firm w Danii. W Ukrainie jest już około 200 duńskich firm.
Rząd oferuje 5,6 miliarda koron wsparcia eksportowego dla firm, które chcą wejść na rynek ukraiński.
Podobnie jak Niemcy zostały odbudowane po wojnie dzięki międzynarodowemu wsparciu, co doprowadziło do gospodarczego cudu, istnieje nadzieja na podobny rozwój sytuacji w Ukrainie. Bank Światowy szacuje, że inwestycje w Ukrainie mogą wynieść nawet 3 400 miliardów koron (co stanowi trzykrotność Funduszu Marshalla).
Życie codzienne w Danii
Wgląd w duński styl życia
To już dziś! Grudzień właśnie się rozpoczął. Dla jednych to zaskoczenie – kiedy minął cały 2024 rok? Dla innych był to długi rok. Tak czy inaczej, to właśnie 1 grudnia tradycyjnie rozbłyska świąteczna choinka na głównym placu stolicy, inaugurując adwentowy czas radości i oczekiwania. Od 1914 roku na Rådhuspladsen (czyli Placu Ratuszowym) gromadzą się tłumy mieszkańców, aby wspólnie rozpocząć adwentowe odliczanie.
Pierwsze rozświetlenie choinki miało miejsce w 1914 roku, na początku I wojny światowej. Było to wydarzenie, które miało nieść nadzieję i odrobinę radości w trudnych czasach. Z biegiem lat, w połowie XX wieku, tradycja ta przekształciła się w wielką, publiczną uroczystość, organizowaną przy wsparciu gminy Kopenhaga i innych instytucji. Dziś w całym kraju burmistrzowie i mieszkańcy wspólnie świętują rozświetlenie choinek na placach swoich miast i miasteczek.
Jeśli wciąż zastanawiasz się, jak udekorować swój dom, w supermarketach znajdziesz wiele świeżo ściętych choinek. Najczęściej wybierane gatunki to świerk pospolity i jodła kaukaska, choć wielu Duńczyków z dumą decyduje się na lokalnie wyhodowane drzewka, które ścinają samodzielnie. W przyszłym tygodniu podzielimy się z Wami inspiracjami na tradycyjne duńskie ozdoby na choinkę i do domu!
Tygodniowy przegląd
“Emily in Paris” w Kopenhadze? Duńskie Ministerstwo Kultury wysłało list do Netflixa, zapraszając producentów serialu „Emily in Paris” do nakręcenia nowego sezonu w Kopenhadze. W ramach zachęty minister wskazuje na ulgi produkcyjne, które znacząco obniżają koszty realizacji zagranicznych filmów w Danii. Dodatkowym atutem może być fakt, że Lily Collins, odtwórczyni głównej roli, ma dom w Kopenhadze. Minister planuje wysłać podobne zaproszenia do producentów innych popularnych seriali.
Najpopularniejsze dania obiadowe w Danii. Obiad, najczęściej spożywany między 18:30-19:00, to w Danii najbardziej ceniony posiłek dnia. Najpopularniejszym daniem pozostaje chleb żytni z wędlinami. W czołówce znalazły się również kurczak z dodatkami, pizza, makaron z sosem mięsnym oraz lasagne. Co ciekawe, burger, który przez lata utrzymywał się w rankingu, w ostatnim czasie stracił na popularności.
Nowe zasady stref ekologicznych. Od kwietnia 2025 roku zmienią się zasady poruszania się w strefach ekologicznych. Wprowadzony zostanie wyjątek pozwalający na awaryjne przejazdy bez filtra cząstek stałych, takie jak dojazd do szpitala, na poród czy do ośrodka kryzysowego lub uzależnień. Lokalizacje stref można sprawdzić tutaj. Kara za normalny wjazd do strefy bez filtra wyniesie 1500 DKK.
Salling Group walczy z marnowaniem żywności. Grupa Salling (właściciel Netto, Føtex i Bilka) wprowadza nowy system o nazwie Madplus, który pozwoli ograniczyć marnowanie jedzenia. Nadwyżki produktów spożywczych trafią do Banku Żywności (Fødevarebanken), a następnie do kuchni charytatywnych prowadzonych przez wolontariuszy. Dzięki temu projektowi każdego roku 2700 ton żywności zostanie wykorzystane zamiast zmarnowane, co odpowiada 6,5 miliona posiłków.
Czy wiesz, jak przygotować się na trzydniowy kryzys? Zobacz filmowy przewodnik.
Obecnie aż 68% mieszkańców Danii nie jest przygotowanych na taką sytuację. Najczęściej podawane powody to brak miejsca, brak funduszy lub przekonanie, że takie przygotowania są zbędne
Międzynarodowa społeczność w Danii
Trzech wnioskodawców ubiegających się o obywatelstwo zostało zaproszonych na specjalne „spotkanie” z Komisją Obywatelską przy Parlamencie, aby ocenić, czy wykazują wystarczająco silne wartości demokratyczne.
Dlaczego wzbudza to kontrowersje? Po pierwsze, brakuje precedensu i jasnych ram prawnych dla takich działań. Po drugie, pomysłodawcą jest przewodniczący komisji, Mikkel Bjørn (DF – Nacjonalistyczni Konserwatyści), który chce osobiście uczestniczyć w spotkaniach i decydować, czy kandydaci zasługują na obywatelstwo. Problemem jest jednak to, że Bjørn już wyraził swoje poglądy na temat wnioskodawców, co rodzi obawy, że może jedynie szukać pretekstu, aby odrzucić ich aplikacje.
Międzynarodowe media o Danii HQ
32-letnia Amerykanka mieszkająca w Danii, jednym z najszczęśliwszych krajów świata: “Tutaj zbudowałam bogate życie.” (CNBC)
Powszechne zakłócenia w Danii po awarii sieci komórkowej (Sky News)
Czy wiesz, że możesz przeczytać Last Week in Denmark w ośmiu językach? Oprócz polskiego możesz nas czytać po Angielsku - Rumuńsku - Hiszpańsku - Turecku - Włosku - Niemiecku - Węgiersku